Dag 4 na brexit: vreemdelingenhaat en wake-upcall voor Nederland

De eerste werkweek sinds het brexit-referendum is begonnen. Ook vandaag bleek dat de gevolgen groot zijn, voor zowel Groot-Brittannië als Nederland en de rest van Europa. We praten je bij aan de hand van een aantal vragen en antwoorden.

Hoe is de stemming in Groot-Brittannië?

Uit het koninkrijk komen steeds meer berichten dat de vreemdelingenhaat sinds de dag van het referendum is toegenomen. De politie kreeg online ruim 50 procent meer meldingen van racistisch geweld of beledigingen binnen. Een aantal mensen ziet de breuk met Brussel als een vrijbrief om immigranten openlijk te beledigen.

Zowel op social media als op straat krijgen voornamelijk Poolse migranten ervan langs. Premier Cameron belt met zijn ambtsgenoot in Polen. Hij belooft het geweld hard te zullen bestrijden.

Verder zegt Cameron in het Lagerhuis dat een nieuw EU-referendum uitgesloten is. Volgens hem is de uitkomst van afgelopen donderdag slecht voor Groot-Brittannië, maar hij blijft erbij dat de keuze van het volk moet worden gerespecteerd. De druk op Labourleider Jeremy Corbyn neemt toe, maar hij stapt niet op. In het centrum van Londen demonstreren honderden aanhangers van Corbyn.

Hoe ziet de Tweede Kamer de brexit?

De coalitiepartijen willen vooral dat er wordt geleerd van de uitkomsten van het Britse EU-referendum. "Laat dit een wake-upcall zijn", zegt VVD-fractieleider Zijlstra. "Veel mensen snappen Europa niet meer en ergeren zich aan de regels die over ons worden uitgestort."

PvdA-leider Samson vindt dat de brexit meer vragen oproept dan antwoorden. CDA-fractievoorzitter Buma wil dat de Britten zo snel mogelijk door moeten zetten met hun vertrek uit de EU.

Met de economische belangen in het achterhoofd wil het kabinet dat de procedure ordelijk en overzichtelijk verloopt. Naar verwachting kan het proces pas op zijn vroegst in oktober beginnen; dan is de opvolger van Cameron benoemd.

Hoe zijn de beurzen aan de week begonnen?

Zoals verwacht was ook vandaag een zware dag voor de beurzen. Vooral de banken moest het zwaar ontzien. De koersen van Barclays en Royal Bank of Scotland gingen vanochtend zelfs zo hard onderuit, dat de handel erin werd stilgelegd.

's Middags kon er weer gehandeld worden, maar uiteindelijk verloren de fondsen ruim 15 procent.

De AEX begon de dag met een licht verlies en eindigde drie procent lager. De grootste verliezers waren Randstad, ABN Amro en ING Groep. In Frankrijk, Duitsland en Italië worden lichte verliezen geboekt. De beurzen in Azië zijn na de klap van vrijdag wel opgekrabbeld: in Tokio en Shanghai stonden aan het einde van de dag winsten op de borden.

Het Britse pond is weer verder gedaald in waarde; de laagste stand in dertig jaar tijd. Daar komt nog eens bij dat de kredietstatus van Groot-Brittannië een dreun krijgt, met nog meer financiële onzekerheid tot gevolg.

Wat doet 'brexiteer' Boris Johnson?

De flamboyante oud-burgemeester van Londen was hét gezicht van de brexit-campagne. Maar sinds de overwinning op vrijdag werd het stil rond Johnson. Pas vanochtend deed hij weer van zich spreken: eerst in een column in The Telegraph en daarna in een uitgebreide persverklaring. Concrete plannen voor de uitvoering van de brexit noemt hij daarin niet: Johnson probeert vooral te sussen.

"Pensioenen zijn veilig, het Britse pond is stabiel en de markten ook", zei Johnson. En: "Het enige dat mensen willen is een eerlijk systeem, onpartijdig en humaan voor iedereen in dit land." Ook voor EU-burgers in Groot-Brittannië verandert er volgens Johnson niets.

Een tijdpad van hoe het nu verder moet, is er niet. Vrijdag had Johnson al gezegd dat hij geen haast heeft, terwijl EU-ministers nu willen dat Groot-Brittannië zo snel mogelijk vertrekt. Ook over een gooi naar het premierschap heeft Johnson zich nog niet uitgelaten.

Hoe reageert Brussel?

Europese leiders waren vandaag druk in de weer om de gevolgen van de brexit te bespreken. Daarbij was er voor het eerst ruimte voor verzoenende woorden. Bondskanselier Merkel maakte duidelijk dat ze de Britten de tijd wil geven om orde op zaken te stellen. Ze sprak in Berlijn met EU-leider Tusk, de Franse president Hollande en premier Renzi van Italië.

De verzoenende toon was ook aanwezig bij een bezoek van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Kerry aan Brussel. "Er is geen ruimte voor wraakgevoelens", zo gaf hij de Europese leiders mee aan de vooravond van hun ontmoeting.

Morgen is er in Brussel een extra top, waaraan ook de Britse premier Cameron nog meedoet.

Wat merken we in Nederland al van de brexit? Wat kunnen we verwachten?

Voor Nederlandse toeristen verandert er voorlopig niets. Omdat Groot-Brittannië geen lid is van het Schengengebied, was paspoortvrij reizen naar de Britse eilanden toch al geen optie. Daar verandert de brexit dus niets aan. Wel is het Britse pond sinds de uitslag van het referendum in waarde gedaald. Dat maakt vakanties in Groot-Brittannië goedkoper. Of het land daardoor ook meer in trek is bij vakantiegangers, is nog te vroeg om te zeggen.

Ondertussen hoopt Amsterdam op zakelijk gebied activiteiten van de Londense City te kunnen overnemen. Naar verwachting zullen banken en verzekeraars activiteiten naar het Europese vasteland gaan overhevelen als Groot-Brittannië geen EU-land meer is. Amsterdam kan daarvan profiteren. Maar ook steden als Frankfurt en Parijs willen een graantje meepikken. Bij het midden- en kleinbedrijf heerst vooral nog onzekerheid.

Op politiek vlak is er ook iets veranderd; zo maakte de SP dit weekend bekend dat het een referendum wil houden over de bevoegdheden van de EU. Het lidmaatschap staat wat de SP betreft niet ter discussie - de partij voelt dan ook niets voor het nexit-referendum, dat de PVV wil.