Als er kritiek is op de koning, gaat het altijd over geld

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Koning Willem-Alexander zit ruim duizend dagen op de troon. In die tijd kreeg hij, naast lof, ook de nodige kritiek. Die gaat bijna altijd over geld, zoals de hoge kosten van de monarchie en de soms als luxe betitelde levenshouding van de vorst.

Premier Rutte wimpelt die kritiek stelselmatig af. Politiek loopt Willem-Alexander steevast keurig in de pas. Op dat punt heeft de voor hem verantwoordelijke minister-president geen kind aan hem.

Al bij zijn aantreden liet het staatshoofd weten meer in het 'samenbinden' van de natie te zien dan in politieke statements bij woord of gebaar. Bij het televisie-interview aan de vooravond van zijn inhuldiging zei Willem-Alexander zonder mankeren zijn handtekening te zullen zetten onder alle wetten en voorstellen: "Daar heb ik helemaal geen probleem mee. Daar ben ik koning voor."

De koning en politiek

Voor zover er aan het optreden van de koning een politiek tintje zat, trad Willem-Alexander altijd nadrukkelijk op in het gezelschap van de minister-president en/of de minister van Buitenlandse Zaken.

Dat was bijvoorbeeld het geval toen hij kort na zijn aantreden bij de Olympische Winterspelen in Sotsji een biertje dronk met president Poetin en toen hij samen met minister Koenders na het overlijden van koning Abdullah een condoleancebezoek bracht aan Saudi-Arabië. De oproep aan de koning voorafgaand aan zijn staatsbezoek aan China om aandacht aan de mensenrechten te besteden, werd opgevolgd.

Maar zodra het om geld gaat, ligt het anders. Willem-Alexander kwam in het nieuws vanwege voorzieningen op rijkskosten rond zijn vakantiehuis in Griekenland, de aanschaf van een dure dienstauto en een speedboot en het plaatsen van gerieflijke 'werkcontainers' in de tuin van zijn landhuis in Wassenaar.

Meermalen haalden veel duurder dan gepland uitvallende paleisverbouwingen (Noordeinde en Huis ten Bosch) het nieuws en anders ging het wel over de (onderhouds)kosten van de Gouden Koets of, telkens weer, de Groene Draeck.

Gemopper over kosten

Politiek en publicitair gemopper over de kosten van de monarchie is een constante. Voor zover dat traceerbaar is, zou het zo'n 2 miljoen euro per week zijn. Telkens als de begroting van de koning aan de orde komt, klinkt er kritiek over het hoge inkomen van de koning en de belastingvrijstellingen die de koninklijke familie geniet.

Willem-Alexander ontvangt, los van een 'onkostenvergoeding' van ruim 27 miljoen euro, een jaarsalaris van negen ton. Dat is bijna 2500 euro per dag en bijna zes keer zoveel als zijn 'politieke baas' Mark Rutte. Koningin Máxima en prinses Beatrix hebben eveneens weinig te klagen.

'Rutte en de koning helpen elkaar'

Het staat volgens critici in schril contrast met de WNT (Wet normering topinkomens) die inkomens van overheidsdienaren beteugelt. Politici die te hoop lopen tegen de kosten van de monarchie halen nogal eens de pers, maar hun pogingen iets te veranderen stranden telkens op de hechte verdedigingslinie van de minister-president.

Samengevat: de koning loopt de premier politiek niet voor de voeten en de premier pareert de financieel gedreven kritiek op de koning. Zo helpen zij elkaar.