Spookdiscussie over het inkomen van de koning

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

De meerderheid van Tweede Kamer deed tijdens de recente behandeling van de begroting van de koning voor volgend jaar een duidelijke uitspraak over het beperken van de vrijstellingen die leden van het Koninklijk Huis hebben. Dat maakt echter geen einde aan de slepende discussie over het inkomen van de koning, omdat het een spookdiscussie is. En de weg om die bijvoorbeeld via een referendum te beslechten is doeltreffend afgegrendeld.

Om te beginnen lopen er steeds twee dingen door elkaar heen: het principe om de koning belasting te laten betalen zoals elke burger dat moet en de wens om het inkomen van de koning te verlagen. Voor het eerste is nu een Kamermeerderheid mits het maar geen gevolgen heeft voor het inkomen van de koning.

Maar dan nog: het aanpakken van de fiscale voordelen voor het Koninklijk Huis vergt een grondwetswijziging. Die duurt jaren en vergt een tweederde meerderheid die er vooralsnog niet is. Geen aanlokkelijk perspectief om daar veel energie in te stoppen. Het maakt de Kameruitspraak nogal vrijblijvend.

Gebed zonder end

Voor het tweede, verlaging van de koninklijke topinkomens, is een gewone meerderheid in het parlement voldoende. Maar die is er ook niet. Een motie van D66 en SP om "bij volgende monarchen de koninklijke inkomens vast te stellen met inachtneming van het geldend wettelijk kader voor de normering van topinkomens" (fors te verlagen dus) kreeg geen meerderheid.

Ook al zou die meerderheid er wél zijn, dan nog is het een gebed zonder end. Vooral omdat het kabinet bij monde van premier Mark Rutte een- en andermaal heeft laten weten dat hij aan het inkomen van Willem-Alexander, Máxima en Beatrix niet wil tornen. De PvdA heeft de sleutel in handen, maar wil de coalitie met de VVD hiervoor begrijpelijkerwijs niet opbreken. Er zijn immers belangrijkere zaken.

Referendum

Jaar na jaar blijkt dat parlementsleden over dit onderwerp dus wel blaffen, maar om politieke en/of (grond)wettelijke redenen niet durven of kunnen doorbijten. Een mogelijkheid om dan maar de kiezers deze patstelling te laten doorbreken via het houden van een raadgevend referendum, dit jaar ingevoerd, is resoluut afgesneden. De Wet Raadgevend Referendum bepaalt in artikel vijf dat er onder andere geen referendum kan worden gehouden over wetten die over het koningschap en/of het Koninklijk Huis gaan.

Blijft over de mogelijkheid dat Willem-Alexander (de aanhoudende publieke, politieke en publicitaire discussies zat) uit eigen beweging een financieel stapje terug doet. Uit zijn uitspraken in het televisie-interview aan de vooravond van zijn troonsbestijging (2013) blijkt dat hij dat niet van plan is. Hij verwees naar de wettelijke basis van zijn inkomen en zei dat bezuinigen op de monarchie betekent "dat wij hier mensen moeten gaan ontslaan".

Willem-Alexander beloofde echter wél waar voor zijn geld: "Ik begrijp ook dat wij een fantastisch inkomen krijgen, een fantastische ondersteuning krijgen en daar zijn we ontzettend dankbaar voor. Daar proberen we ook maximaal voor te leveren."