Zorgen clubs als Stichting Loterijverlies voor Amerikaanse toestanden?
Bijna 200.000 Nederlanders hebben mogelijk voor niets gemiddeld 40 euro betaald aan Stichting Loterijverlies. Slechte reclame voor een sector, die zegt op te komen voor de belangen van consumenten.
Door de berichtgeving ontstaat het beeld van collectieve stichtingen die enkel en alleen uit zijn op het maken van winst. Amerikaanse toestanden. Zoveel mogelijk geld verdienen in plaats van belangen behartigen. Rondrijden in een Lamborghini, Bentley en Rolls Royce, zoals de oprichter van Loterijverlies nu wordt verweten.
Als je de situatie in heel Nederland bekijkt, dan is dat beeld onterecht, zeggen onderzoeker Ilja Tillema aan de Erasmus School of Law en advocaat Jurjen Lemstra.
Tillema onderzocht ruim driehonderd uitspraken van rechtszaken tussen 1999 en 2015 waarbij in Nederland collectieve actie is gevoerd. "Vooralsnog kan niet zonder meer worden gesteld dat de rechtbanken worden overstelpt met collectieve acties die worden aangebracht door belangenbehartigers met een commercieel oogmerk", zegt Tillema.
Advocaat Jurjen Lemstra ontwikkelde de zogenoemde claimcode (.pdf). Daarin staan regels waar belangenbehartigers zich aan moeten houden en die breed worden gedragen in de sector. Op die manier kan bij de massaclaimclubs het kaf van het koren gescheiden worden. In de regels staat onder meer dat een stichting of vereniging transparant dient te zijn en een Raad van Toezicht moet hebben.
Daar is in het geval van Stichting Loterijverlies geen sprake van, zegt Lemstra. "Niemand kan zien of belangenbehartiging op een adequate manier plaatsvindt", zegt Lemstra over Loterijverlies. "Door dit soort clubs komen belangenorganisaties in een negatief daglicht."
Volgens Lemstra is het hem niet te doen 'om de persoon Roet'. "Collectieve actie is een machtig instrument, waarmee je het bedrijven moeilijk kunt maken. "Het is nooit de bedoeling geweest dat dit juridische instrument gebruikt wordt door instellingen met hoofdzakelijk commerciële motieven", zegt Lemstra. "Collectieve acties zouden idealiter uitgevoerd worden door een belangenorganisatie zonder winststreven."
We lopen voorop in Nederland als het gaat om collectieve actie, stelt Lemstra. "Het werkt hier zeer effectief en rechters zijn heel ruimhartig in het praktisch toetsen van het middel."
Als voorbeeld noemt hij de perikelen na het DSB-faillissement. "Daar hebben meer dan 100.000 gedupeerden een aanvaardbare vergoeding voor ontvangen."
Nog geen schadeclaims voor massa
In die zaak werkte de DSB mee met het vergoeden van de gedupeerden. Het is nu nog niet mogelijk om als collectief een schadevergoeding te ontvangen, als de gedaagde partij niet meewerkt. Wel is het mogelijk om als individu met een uitspraak onder de arm een schadeclaim in te dienen.
In 2014 is een wetsvoorstel ingediend. Een nieuwe wet moet er onder meer voor zorgen dat het wel mogelijk wordt om voor een grote groep een schadevergoeding te ontvangen. In ruil daarvoor komen er ook strengere regels over de transparantie van de claimstichtingen en -verenigingen. Vorige week zijn daar aanpassingen in gedaan. De verwachting is dat het voorstel deze zomer naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.
Consumentenbond
De Consumentenbond heeft liever dat de wet vandaag dan morgen wordt ingevoerd. "Misbruikmakers moeten buitenspel gezet worden."
Voor de bond is het vooral belangrijk dat er een collectieve schadevergoeding komt. "Als dat lukt, is dat een ongelooflijke verbetering."