EU-lidmaatschap Turkije is nog een lange weg

Als onderdeel van de overeenkomst over het opvangen en tegenhouden van vluchtelingen uit Syrië spraken de EU-leiders en de Turkse regering gisteren af dat de onderhandelingen over toetreding over twee weken worden hervat.

Afgaand op de Turkse premier Davutoglu is het Turkse lidmaatschap van de EU binnen handbereik. Maar volgens premier Rutte kan het nog jaren duren. "En dan nog is het de vraag of het ervan komt."

Behalve Rutte zeiden ook voorzitter Juncker van de Europese Commissie en EU-president Tusk dat een eventueel Turkse lidmaatschap nog ver weg is. Het proces wordt alleen versneld, zei Tusk.

Voor Davutoglu was dat genoeg reden om met een brede glimlach in zijn land terug te keren. Bovendien wordt in de Brusselse verklaring niet gesproken over de mensenrechten, zegt correspondent Lucas Waagmeester in Istanbul. "Daar wordt geen woord over gerept en dat is voor de Turken een prettig signaal."

Turkije wil al lang lid worden van de EU, maar de gesprekken tussen Ankara en Brussel lagen helemaal stil.

Achtergrond

Al in 1987 vroeg Turkije lidmaatschap aan, toen nog bij de EEG, de voorloper van de EU. Het zou twaalf jaar duren voordat Turkije als kandidaat werd erkend en daar is het tot nu toe bij gebleven.

Het grootste struikelblok in de onderhandelingen, die in 2005 begonnen, was aanvankelijk de weigering van Turkije om de Armeense genocide te erkennen. Die kwestie is naar de achtergrond verdwenen, nadat het Europees Parlement in 2006 had besloten daar geen punt van te maken.

Maar er bleven nog genoeg onderwerpen over waardoor de onderhandelingen niet opschoten, zoals het gewelddadige conflict tussen Turkije en de Koerdische PKK en de weigering van Turkije om EU-lidstaat Cyprus te erkennen.

Daar is de afgelopen jaren het geschil over de mensenrechten bijgekomen. Turkije beperkte vorig jaar de vrijheid van meningsuiting op internet en blokkeerde kortstondig Twitter en YouTube. De EU heeft ook kritiek op de rechtspraak en de beperkte persvrijheid in Turkije.

Visumplicht

Dat de gesprekken over een Turks lidmaatschap toch weer op gang komen, betekent volgens vice-voorzitter Timmermans van de Europese Commissie geen knieval van de EU. "We hebben elkaar nodig en dat geeft ons de kans om met Turkije te praten over mensenrechten, onafhankelijke media en rechtspraak."

Timmermans zegt net als premier Rutte dat het nog jaren kan duren voordat Turkije eventueel als 29ste lidstaat wordt toegelaten. "Maar het kan ook zo zijn dat het er nooit van komt."

Voor Davutoglu was er nog een reden om voldaan te zijn over het resultaat in Brussel, namelijk de toezegging dat de Turken vanaf volgend jaar geen visum meer nodig hebben voor de EU. "De visumplicht is een heel gedoe", zegt Waagmeester. "Veel Turken, vooral zakenlieden, reizen geregeld naar Europa en daarom wordt dit hier met gejuich ontvangen."