Als het om vluchtelingen gaat, is Zweden een van de meest gastvrije landen van Europa. Vanaf het begin van de vluchtelingencrisis nam het land grote aantallen mensen op. Tot vorige week, want volgens Zweden is de grens bereikt. Het land kan niet meer vluchtelingen opvangen dan ze nu doet en gaat zelfs grenscontroles invoeren.
Voor een nieuwe serie doet Europa-correspondent Saskia Dekkers onderzoek in verschillende landen. Vanavond deel 3: Zweden. Het gastvrije Europese land heeft voor het eerst openlijk gezegd dat het niet nog meer vluchtelingen kan opvangen.
Ideaal
Zweden was altijd trots op haar goed georganiseerde welvaartsstaat en haar humanitaire ideaal om mensen in nood te beschermen. Tientallen jaren heeft Zweden een opengrenzenpolitiek gevoerd, ongeacht welke politieke kleur er aan de macht was.
De Zweedse immigratiedienst verwacht dat er alleen al dit jaar tussen de 160.000 en 190.000 migranten asiel zullen aanvragen. Dat zou een verdubbeling zijn van het record uit begin jaren 90.
De regering reserveerde al vier procent van de begroting voor de opvang en integratie van asielzoekers. Maar toen werd nog rekening gehouden met 74.000 nieuwkomers. De immigratiedienst vreest dat er ruim zeven miljard euro extra nodig is.
Protest
Langzaamaan groeit het protest in het tolerante Zweden. Vierentwintig opvanglocaties voor vluchtelingen zijn het afgelopen half jaar in brand gestoken. Zoals in het dorp Munkedal. Alle asielzoekers overleefden de brand, maar de vuurzee kunnen ze niet vergeten.
Aan Nieuwsuur vertellen ze hoe hun kijk op de bevolking is veranderd: "Op straat houd ik elke Zweedse man of vrouw in de gaten", zegt een van hen.
Schril contrast
De Zweedse immigratiedienst heeft besloten de locaties van nieuwe opvangcentra niet meer bekend te maken. En er is overal extra beveiliging. Toch brandde dit weekend opnieuw een gebouw af, dit keer in de Zuid-Zweedse gemeente Floda.
De complexiteit van de vluchtelingencrisis wordt in Zweden nauwelijks besproken. Wie kritiek heeft op de opvang van asielzoekers komt aan de Zweedse identiteit. Zweedse politici en de pers hebben het opvallend weinig over integratieproblemen. Dit staat in schril contrast met andere landen zoals Noorwegen of Denemarken.
We zitten in een dramatische situatie die de afgelopen dagen is verergerd.
Tot nu toe is het alleen de extreem-rechtse partij Zweden Democraten die het gevoelige onderwerp bespreekt. De partij is onlangs een petitie gestart met de oproep om de grenzen te sluiten. Een lokale afdeling van de partij heeft de lijst van toekomstige opvangplaatsen gepubliceerd, zodat omwonenden in opstand kunnen komen.
Taboe
Hoewel Zweden Democraten groeit in de peilingen - nu tussen de 20 en 25 procent - is het integratiedebat nauwelijks veranderd. Voor de andere politieke partijen lijkt het bekritiseren van de asielzoekersopvang een taboe.
Tot vorige week. De Zweedse minister voor Migratie luidde de noodklok. "We zitten in een dramatische situatie die de afgelopen dagen is verergerd", zei minister Morgan Johansson. "Zweden kan niet iedereen een slaapplaats garanderen. Mensen die net aankomen, kunnen misschien nergens terecht."
Grenscontroles
Ook wil het land weer grenscontroles invoeren. Die heeft Zweden niet meer gehad sinds het land in 1995 toetrad tot de EU. Volgens de immigratiedienst is de situatie nu zo alarmerend dat grenscontroles noodzakelijk zijn. Morgen komt de regering bijeen om een besluit te nemen.
De eerste controleposten komen bij de brug tussen Denemarken en Zweden en bij de veerboten in Skane. De maatregel wordt eerst ingevoerd voor een periode van tien dagen. Die kan worden verlengd, wanneer dat noodzakelijk blijkt.
