Zwaartepunt vluchtelingenstroom van Italië naar Griekenland

De opvang in Nederland is overvol, in Hongarije slapen honderden asielzoekers in metrostations en in Calais verblijven nog steeds duizenden migranten in tentenkampen. En het ziet er niet naar uit dat de toestroom van migranten de komende tijd vermindert. Vandaag nog kapseisde vlak bij Libië een schip met honderden mensen.

Vorig jaar kwamen volgens de UNHCR ruim 207.000 vluchtelingen over zee naar Europa. In de eerste 7 maanden van dit jaar ligt dat aantal al op ruim 190.000, meldt de Internationale Organisatie voor Migratie IOM.

Tot voor kort kwamen de meesten in overvolle schepen naar Italië, maar dat verandert. De route via Turkije en Griekenland wint snel aan populariteit. Sinds januari kwamen in Griekenland 90.000 vluchtelingen Europa binnen. Het gevolg is overvolle toeristische eilanden en een hoofdstad die midden in de economische crisis de mensen niet meer kan opvangen.

In Nieuwsuur vanavond een reportage vanaf vakantie-eiland Kos en een gesprek met Robert Visser, directeur Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken EASO.

Populaire vluchtroute

Kos ligt aan de rand van Europa. Het is een van de meest afgelegen eilanden van de Griekse archipel. De Turkse kust is er duidelijk te zien, het ligt veel dichter bij Turkije dan bij het Griekse vasteland. Er leven 30.000 Grieken, die elk jaar ongeveer een miljoen toeristen ontvangen.

Dit jaar krijgen zij gezelschap van duizenden vluchtelingen, vooral uit Syrië, Afghanistan en Pakistan. Dagelijks komen er op Kos honderden mensen aan wal en dat is niet altijd even makkelijk te combineren met het toerisme, de belangrijkste bron van inkomsten op het eiland.

De vluchtelingen steken in rubberbootjes de smalle zeestraat tussen Turkije en Kos over. Het lijkt veilig, maar volgens de kustwacht is het een kwestie van tijd voor ook daar doden vallen. Volgens Robert Visser heeft de verandering in populariteit van de vluchtroutes veel te maken met het weer en de temperatuur.

"De markt is vooral in handen van mensensmokkelaars, dus die beslissen", zegt hij. "De situatie in Libië wordt steeds slechter, dat heeft ook invloed. De vluchtelingenstromen kunnen ook maar zo weer veranderen, dus bijvoorbeeld wel weer naar Italië."

Goede richting

Vorige maand zijn er in de EU afspraken gemaakt over de opvang van 32.500 vluchtelingen over de verschillende Europese landen. Veel landen willen er geen vluchtelingen bij. Vooral Oostenrijk, Hongarije en Polen zeggen dat ze zelf al genoeg migranten via de Balkan binnen te krijgen. De weigering leidt tot grote frustratie bij Italië en Griekenland, die de toestroom van vluchtelingen niet meer aan kunnen.

Robert Visser, die met zijn EASO de samenwerking tussen de landen op het gebied van asiel moet versterken, vindt de afspraken die zijn gemaakt een stap in de goede richting.

Want de toestroom betekent veel voor Griekenland, zegt hij: "Iedereen weet natuurlijk dat het land in financieel economisch zwaar weer zit. Het heeft een grote impact op ambtenaren, die al onderbetaald of niet betaald worden. De aantallen zijn nu zo groot dat het ook voor een stabiel land niet te behappen is."

Economische vluchteling

Bekeken vanuit de asielaanvragen ligt het probleem niet zozeer in Griekenland. "De meeste mensen die daar aan land komen, zijn illegalen die geen asiel vragen, maar doorreizen naar andere landen. Dus Griekenland heeft een humanitair probleem, geen asielprobleem."

Een volledige oplossing zal er nooit komen, denkt Visser, immers mobiliteit is niet af te schaffen en conflicten zullen er altijd blijven. Wat het beste gaat werken, is het aanpakken van de economische vluchtelingen, verwacht hij. Als duidelijker wordt dat zij meteen geweigerd worden, zullen ze niet meer komen. Dat zou 1/3 van het totaal aantal vluchtelingen zijn.