Waarom Obama opnieuw over Guantánamo begon

De Amerikaanse president Obama heeft vandaag opnieuw een verzoek gedaan aan Nederland om twee gevangenen uit Guantánamo Bay op te nemen. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima bezochten de president in het Witte Huis.

Ook minister Koenders van Buitenlandse Zaken was daarbij. Die liet Obama weten dat het kabinet dat verzoek nog in beraad heeft en dat de kwestie in Nederland erg gevoelig ligt. Koenders voert het woord over de politiek gevoelige zaak omdat de koning zich daar niet over mag uitlaten.

Obama heeft spijt

Achteraf gezien had hij Guantánamo op de eerste dag al moeten sluiten, zei Obama onlangs. Toen hij in het Witte Huis kwam, wilde hij het gevangenenkamp op de Amerikaanse marinebasis binnen een jaar sluiten. Maar de Republikeinen deden alles om zijn plannen te dwarsbomen. Ze namen een wet aan waardoor het nu verboden is om voormalige gevangenen uit Guantánamo in de Verenigde Staten op te nemen.

Dus is Guantánamo Bay nog steeds niet gesloten. Er zitten nog 122 gevangenen vast, van wie er 57 na lang onderzoek zijn vrijgepleit. Er rust geen enkele verdenking meer op ze. Maar ze kunnen nergens heen. Ook niet naar hun eigen land. Bijvoorbeeld omdat ze daar gemarteld kunnen worden of omdat ze geen identiteitspapieren meer hebben.

Het gevangenenkamp is al omstreden sinds het in 2002 werd geopend. Veel gevangenen worden jarenlang zonder enige vorm van proces vastgehouden. Er zijn herhaaldelijk aantijgingen over martelpraktijken. De Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties dringen al jaren aan op sluiting. Maar hoe graag Obama dat ook wil, het is hem dus nog steeds niet gelukt.

Geen terroristen

En daarom vraagt de Amerikaanse regering aan landen in de hele wereld de ex-gevangenen op te nemen. Afgelopen maart bleek dat ze daarbij ook aan Nederland denken. "Het gaat om twee gedetineerden", zei minister Koenders op 24 maart in de Eerste Kamer.

De Nederlandse regering is niet scheutig met informatie. Zo is niet bekendgemaakt wie de twee zijn, en waar ze vandaan komen. Kennelijk worden ze niet meer verdacht van terrorisme.

Dat valt af te leiden uit de woorden van minister Koenders, afgelopen maart: "De Amerikanen vragen eigenlijk om, zo zou je kunnen zeggen, uitgeprocedeerden op te nemen, die niet naar hun eigen land terug kunnen keren, vanwege bijvoorbeeld mensenrechtenomstandigheden."

Terreurdreiging

Verschillende landen, ook uit West-Europa, hebben al ex-gevangenen uit Guantánamo opgenomen. Maar in Nederland ligt de Tweede Kamer dwars. Een grote meerderheid is ertegen om een Amerikaans probleem op te lossen, zoals CDA-kamerlid Raymond Knops tegen de NOS zei: "Het lijkt me geen goed idee dat terroristen die daar in de gevangenis zitten naar Nederland zouden gaan. Laat ze daar maar lekker zitten dan."

Er is ook angst dat de komst van de twee mannen uit Guantánamo de terreurdreiging in Nederland zal vergroten. ChristenUnie-Tweede Kamerlid Joël Voordewind: "Wat gaan we doen met deze mensen die misschien ten onrechte zijn beschuldigd van terrorisme? Gaan we die hier zelf berechten? Trekt dat weer vuur aan van al-Qaida?"

Haast

Ondanks de bezwaren van de Kamer houdt de Nederlandse regering het Amerikaanse verzoek in beraad. Maar president Obama heeft grote haast om van de gevangenen af te komen. De Republikeinen werken aan een wet die het weghalen van gevangenen uit Guantánamo Bay helemaal onmogelijk maakt.