De humanitaire rampen op de Middellandse Zee zetten de toenemende stroom van vluchtelingen hoog op de politieke agenda van Europa. Ministers van de Europese Unie willen onder meer de vluchtelingenstromen eerlijker over de EU-lidstaten verdelen. Ze gaan bekijken hoe dat moet.
Nieuwsuur-verslaggever Chris Ostendorf peilt de reacties op de nieuwste plannen van de EU. In Den Haag is Dominique van der Heyde.
Verdeelsleutel
In Europa nemen Duitsland en Zweden de meeste asielzoekers op. Een land als Portugal daarentegen krijgt nauwelijks te maken met asielzoekers. Vijfduizend asielzoekers die nu nog in opvangcentra in Italië zitten, zullen worden verspreid over andere EU-landen. Lidstaten kunnen zich daar vrijwillig voor aanmelden. Het plan geldt als een pilot.
Al jaren wordt er gesproken over een redelijker verdeling van de asielzoekers over alle lidstaten van de EU, maar een verdeelsleutel waar iedereen het over eens is blijkt lastig te vinden. Want waarop moet de verdeling zijn gebaseerd?
- SVR Duitsland
Een Duits instituut onderzocht hoe asielzoekers eerlijker verdeeld kunnen worden. Nederland zou in deze situatie minder asielzoekers opnemen dan nu het geval is. - NOS / Rosemarie Escher
De oversteek in cijfers
Politieke wil
Volgens Robert Visser, directeur van het Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken, moeten de grootte van een land, de bevolkingsdichtheid, de staat van de economie, de werkloosheid, en de ervaring met asielinstroom daarbijeen rol spelen. "Een perfecte, objectieve verdeelsleutel bestaat namelijk niet", zegt hij. Tot nu toe liepen gesprekken telkens vast op het gebrek aan politieke wil.
Economisch
Op dit moment geldt de Dublin-regel: asielzoekers moeten asiel aanvragen in het eerste land waar zij aankomen. Als zij een status als vluchteling krijgen, blijven zij in dat land. In de praktijk komen asielzoekers aan in Zuid-Europese landen, als Italië, Griekenland en Bulgarije.
Deze landen krijgen te maken met de eerste opvang van grote groepen mensen. Vervolgens trekken veel van hen door naar andere landen, waar het economisch gezien beter toeven is.
Grensbewaking
De EU-ministers hebben ook afgesproken dat er gericht jacht wordt gemaakt op de mensensmokkelaars die veel geld verdienen aan het overzetten van asielzoekers van de Noord-Afrikaanse kust naar Europa. Europa wil de smokkelaars arresteren en hun schepen vernietigen.
De EU zal verder het budget voor de Europese missie Triton, de opvolger van de Italiaanse missie Mare Nostrum, verdubbelen. Triton is vooral gericht op grensbewaking in de Middellandse Zee. De Italiaanse missie Mare Nostrum, die tot eind vorig jaar geheel door Italië werd bekostigd, heeft van oktober 2013 tot eind 2014 meer dan 150.000 bootvluchtelingen gered.
Dramatisch
Mensensmokkelaars stoppen honderden vluchtelingen bij elkaar in kleine en gammele bootjes, die vaak zinken. "De situatie in de Middellandse Zee is dramatisch en dat mag niet langer voortduren. Wij kunnen niet toestaan dat honderden mensen sterven bij de oversteek naar Europa", zei EU-president Donald Tusk.
Donderdag praten de regeringsleiders van de EU-lidstaten verder over de crisis rond de bootvluchtelingen op een ingelaste top in Brussel.