Tech 2016: 'Nederland in Europese top-3 van start-ups'

• Nando Kasteleijn

  Techredacteur

De NOS-techredactie blikt terug op het afgelopen jaar aan de hand van vijf thema's: startups, big data, online video, mobiele netwerken en privacy. We starten de serie met Neelie Kroes. Zij is nu bijna een jaar actief als ambassadeur van StartupDelta, een overheidsinitiatief om Nederland als start-up-land te promoten.

Wat is u het afgelopen jaar als start-up-ambassadeur opgevallen?

Dat de technologie zich sneller ontwikkelt dan wie dan ook voor mogelijk houdt en een grote impact heeft op onze samenleving. Sommige dingen zijn voor ons zo vanzelfsprekend geworden. Dit is een computer (Kroes toont een smartphone die op tafel ligt). Mensen denken: die is om mee te bellen. Ja, je kunt er ook mee bellen, maar het is vooral gewoon een computer.

Hoe kijkt u aan tegen kritiek van techbedrijven op de aftapwet?

Je moet daar aandacht voor hebben en er zorgvuldig mee omgaan, maar je moet het ook weer niet overdrijven. Spionage is het één na oudste beroep ter wereld. Daarnaast moet je goed weten wat er nodig is, wat een overheid moet kunnen om mij een veilig gevoel te geven. Daarom moeten sommige dingen mogelijk zijn. Mijn stelling is altijd dat het beeld genuanceerder ligt dan: u bent voor privacy en ik ben ertegen. Kom op. Met de aftapwet is dat natuurlijk ook aan de orde, op het moment dat men doorschiet.

Vindt u dat het kabinet nu doorschiet?

Nee, dat hoort u mij niet zeggen. We moeten goed onderscheid maken tussen wat nodig is en wat op een gegeven moment te ver gaat. Maar we wonen natuurlijk niet meer in een wereld waarvan we kunnen zeggen: als we de deuren en gordijnen dichtdoen, dan zijn we veilig. Dat is voorbij. Maar soms wordt er inderdaad doorgeslagen. Dan moeten we echt zeggen: no way.

Kunt u een voorbeeld noemen?

Ik ga geen concrete punten noemen, dat hangt helemaal van de situatie af. Wat ik probeer te zeggen is: het is veel ingewikkelder problematiek dan alleen maar zeggen: ik ben een groot voorstander van privacy en dus mag er helemaal niks.

Zou Europa niet een eigen Google moeten hebben?

Het is natuurlijk heel verleidelijk om te zeggen: wat zou dat mooi zijn. Weer een start-up die tot grote hoogte stijgt. Maar mijn antwoord aan mensen die zeggen "we moeten een Europese Google hebben" is altijd: nou, wie houdt je tegen? Daarnaast zijn er nu al gigantische nieuwe formules aan de kook. Ik ben ervan overtuigd dat er in Europa hard wordt gewerkt aan de volgende Google.

Welke start-up heeft potentie de nieuwe Google te worden?

Dat vind ik lastig te zeggen. Er zijn zoveel fascinerende zaken. Maar waar wij in Nederland bijvoorbeeld goed in zijn, is life science (ontwikkelingen op medisch gebied, red.) Er wordt hier hard gewerkt aan start-ups die straks meer dan een miljard euro waard zijn. Denk bijvoorbeeld aan Dezima Pharma en Elastic. Deze bedrijven gaan dingen doen die ongetwijfeld binnen een split second een wow-gevoel geven.

Hoe kijkt u aan tegen netneutraliteit en de gevolgen voor start-ups?

We moeten zoveel mogelijk vasthouden aan netneutraliteit op internet. Maar een hartoperatie die een live-videoverbinding moet hebben voor contact, moet wel voorrang krijgen op u als u wilt sms'en met uw vrienden. Ik ben er geen voorstander van om met netneutraliteit innovatie te blokkeren, dat zou niet moeten mogen. Het is, met zoveel dingen in het leven, net die nuance: in principe ja, helemaal eens, geen onderscheid. Maar de mogelijkheid moet er wel zijn.

Maar mag Netflix dan extra betalen voor een goede verbinding?

Dat hangt er ook weer van af. Wat wij (de Europese Commissie, red.) toen in de tekst hebben gezet, is dat iemand nooit geblokkeerd mag worden. U heeft altijd het recht op een entree tot het net. Dat is ons uitgangspunt. Als het voor anderen geen hinder oplevert dat Netflix aan een provider geld betaalt voor een internetverbinding, voorzie ik geen problemen.

Wat vindt u van de ontwikkelingen omtrent Uberpop?

Nederland was niet klaar voor Uberpop, laten we het maar zo zeggen. Maar Uber zelf is natuurlijk wel heel disruptief bezig. Het is de grootste taxidienst ter wereld zonder ook maar één taxi zelf te bezitten. Dat gezegd hebbend: met Uberpop gingen ze een straat te ver.

Maar Uber staat voor meer. Wat er gebeurt is heel interessant. Neem nou de Rabobank, daar hebben onlangs 9000 mensen te horen gekregen dat ze worden ontslagen. Dat komt doordat we anders omgaan met het beheer van onze financiën. Zelfs de bonden waren heel gematigd in hun oordeel.

Hetzelfde geldt voor de reiswereld. Ik neem aan dat als u een reis boekt, u niet naar een reisbureau gaat op de hoek van de straat. Dat doe je niet meer. Men moet zichzelf herpakken en dat gebeurt dus ook in de taxiwereld. En dan ziet men daar ook dat de club die het betreft heel zichtbaar is. Mensen worden in hun bestaan bedreigd.

Wat verwacht u van 2016?

We hopen volgend jaar in de start-up-ranking als Nederland bij de top te horen. We kwamen nergens voor, we komen nu op plaats 4 in Europa. Dus we moeten nog iets hoger eindigen. Daarnaast hopen we het belastingklimaat voor start-ups verder te verbeteren en werken we hard aan betere regels omtrent intellectueel eigendom.