Deadline klimaattop verstrijkt, geen akkoord in zicht: 'Ik teken geen doodvonnis'

De klimaattop in Dubai wordt verlengd. Vandaag zou eigenlijk de laatste dag van de top zijn, maar het is de landen nog niet gelukt om tot een akkoord te komen. Vooral over de toekomst van fossiele brandstoffen liggen de standpunten ver uit elkaar. Onder meer de EU wil dat op deze klimaattop "het begin van het einde van fossiel" wordt ingeluid, maar dat gaat veel te ver voor met name de olielanden.

De voorzitter van de top publiceerde gisteren een concepttekst voor het akkoord. Daarin stond een rij aan opties voor landen om uitstoot te beperken. Een van de opties is de vermindering van "de productie en consumptie van fossiele brandstoffen op een eerlijke, ordelijke en rechtvaardige manier", in lijn met de wetenschap. Volgens de organisatie van de klimaattop zou het al "historisch" zijn als dit in de slottekst komt.

Maar een grote groep landen gaat het niet ver genoeg. De tekst laat namelijk open hóe uitstoot door het verbranden van fossiele brandstoffen moet worden afgebouwd en wanneer. Een vertegenwoordiger van de kleine eilandstaten, die nu al stukken land moeten opgeven door zeespiegelstijging, zeggen dat ze weigeren hun handtekening te zetten onder "hun doodvonnis".

Restaurantmenu

EU-klimaatcommissaris Hoekstra vergelijkt de tekst met een restaurantmenu waaruit iedereen kan kiezen waar hij zin in heeft. Maar daarvoor is de opwarming van de aarde te urgent, vindt Hoekstra. "Veertig jaar geleden waren deze maatregelen misschien nog optioneel. Maar nu moeten we ze allemaal doorvoeren, en snel ook", zei hij vanochtend tegen persbureau ANP.

Hoekstra heeft een 'hoge-ambitie-alliantie' gevormd met onder meer de eilandstaten, Colombia, Kenia, Bangladesh en Chili. Maar om de patstelling te kunnen doorbreken heeft hij steun nodig van meer en invloedrijkere landen. Volgens Europarlementariër Bas Eickhout schort het daar nog aan. China, India en de VS houden de kaarten tegen de borst. "Die kijken rustig hoe het spel zich ontvouwt."

Hoekstra heeft vandaag de hele dag overleggen. Hier spreekt hij met COP28-voorzitter Sultan al-Jabr:

Ook ontwikkelingslanden willen eerst concrete afspraken over geld voor adaptatie, oftewel het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering, voor ze hun steun uitspreken voor minder fossiel. Ook gaat het om alternatieve inkomsten voor het gas en de olie die zij in de grond laten zitten. Zo noemen onder meer Uganda en Nigeria olie hun reddingsboei, die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen.

Logisch dat zij vragen om zekerheden, vindt Eickhout. Ontwikkelingslanden moeten de kans krijgen om betaalbaar over te schakelen op duurzaam. "Uiteindelijk is ambitie alleen mogelijk als het rechtvaardig voelt voor iedereen."

Mogelijk nog meer dan een dag

Oliestaten zeggen dat ook voor hen een verplichte afbouw niet rechtvaardig voelt. Veel van de Golfstaten zijn nog voor een groot deel van hun inkomsten afhankelijk van olie. Er is vanuit deze landen geen officiële reactie op de concepttekst. Maar volgens bronnen van Reuters hebben ze voorzitter Al-Jabr onder druk gezet om de woorden 'fossiele brandstoffen' helemaal uit de tekst weg te laten. Dat heeft hij niet gedaan.

Op dit moment wordt nog druk onderhandeld om tot een nieuwe tekst te komen. Daar moeten dan alle landen in een plenaire vergadering mee instemmen. Pas dan is er een akkoord. Dat kan volgens Hoekstra zeker nog een dag, zo niet langer duren. "Een goed eindresultaat is het enige dat telt."