Verkenner Ronald Plasterk heeft genoeg gesprekken gevoerd om een advies te kunnen geven over de volgende stap in de vorming van een nieuw kabinet. Hij gaat de komende dagen een advies schrijven over "hoe een informatieronde eruit zou kunnen zien", zei hij na de gesprekken van vandaag tegen de pers.
Plasterk wil nog niets zeggen over welke variant hij voor zich ziet na zijn verkenning, die hij negen dagen geleden begon met gesprekken met alle politieke partijen in de Tweede Kamer. Maandagmiddag wil hij zijn voorstel aan de Kamervoorzitter geven.
Voorkeur
De meest voor de hand liggende optie, zeiden ook andere partijen, is het opstarten van gesprekken tussen de grootste verkiezingswinnaar PVV, de ook winnende partijen NSC en BBB en tevens de VVD, die de derde partij van het land werd. Dit heeft de voorkeur van PVV-leider Wilders en BBB-leider Van der Plas. VVD-leider Yesilgöz wil wel meeonderhandelen, maar niet in een kabinet van deze vier partijen, zei ze al snel na de Tweede Kamerverkiezingen.
Het was vooral NSC-leider Omtzigt die meteen de boot afhield. Hij zei niet klaar te zijn voor echte onderhandelingen, omdat hij "bezwaren in de rechtstatelijke sfeer" ziet in samenwerking met de PVV. Die partij heeft volgens hem plannen in het verkiezingsprogramma staan die in strijd zijn met de grondwet en internationale verdragen, zoals een verbod op de Koran en het sluiten van moskeeën.
De afhoudende opstelling van Omtzigt viel niet goed bij Wilders, die via X hem opriep te stoppen met "Haagse" en "politieke spelletjes". En daar was de NSC-leider weer ontstemd over.
Kijk hier wat de partijleiders van PVV, NSC, VVD en BBB over samenwerking hebben gezegd:
Plasterk voerde deze week in diverse samenstellingen - partijleiders alleen en in verschillende duo's - gesprekken met de vier partijen. Na afloop waren zij weinig mededeelzaam.
Lucht
Gisteren zei zowel Omtzigt als Wilders dat "de lucht redelijk was geklaard", maar niet duidelijk werd of er ook over de inhoudelijke bezwaren van de NSC-leider tegen het partijprogramma van de PVV was gesproken.
Het kan worden gezien als een eerste stap vooruit sinds de verkiezingen, nadat de partijen de eerste tijd vooral hadden gebruikt om de verschillen te benadrukken en de grenzen aan te geven. Vandaag, na de laatste gesprekken met Plasterk, hadden ze het over een "goed en constructief" gesprek.
Advies
Als Plasterk maandag inderdaad met een advies komt, gaat de Tweede Kamer hier eerst een debat over voeren. Dat staat op woensdag gepland. Als een Kamermeerderheid het eens wordt, volgt de tweede fase, de informatie.
Daarin gaat het echte onderhandelen beginnen. Verwacht wordt dat daarbij nog genoeg inhoudelijke en principiële bezwaren op tafel komen.
Nog weken, zo niet maanden te gaan dus. Ondertussen blijft het demissionaire kabinet-Rutte IV aan het werk.
