Omtzigt: straks lastige gesprekken met VVD en GL-PvdA • Jetten bij Nieuwsuur over transparantie

Yesilgöz en Omtzigt kibbelen op X over middeninkomens

VVD-leider Dilan Yesilgöz en NSC-voorman Pieter Omtzigt kibbelen op het sociale medium X. Omtzigt vraagt zich af of middeninkomens het financieel moeilijk hebben gekregen onder het 13 jaar lange premierschap van VVD'er Mark Rutte. Omtzigt reageert op een bericht van de VVD waarin Yesilgöz zegt dat het "in dit land nooit zou moeten kunnen" dat mensen met een normaal inkomen zich zorgen maken over geld.

Yesilgöz werpt Omtzigt daarna voor de voeten dat hij zijn plannen niet heeft laten doorrekenen.

Voor BBB-leider Van der Plas hoeft het gekibbel allemaal niet zo. "Bel elkaar gewoon ff", schrijft ze op X.

Omtzigt: zowel met VVD als GL-PvdA lastige gesprekken

Pieter Omtzigt voorziet dat er bij een formatie na de verkiezingen voor zijn partij "lastige gesprekken" te voeren zijn met de andere partijen die hoog staan in de peilingen, VVD en GroenLinks-PvdA. "De blik naar de VVD is wel apart", zegt politiek commentator Joost Vullings in Beau, die de toeslagenaffaire daarbij als voorbeeld noemt. Omtzigt is een van de Kamerleden die zich vastbeten in de affaire en daarover geregeld in aanvaring kwam met demissionair premier Rutte van de VVD.

Omtzigt wil verandering zien bij de liberalen. "Bij de VVD zullen we een lastig gesprek hebben over goed bestuur: willen jullie ook echt veranderen?" Ook op het gebied van bestaanszekerheid zijn de partijen het niet met elkaar eens, zegt Omtzigt.

Bij PvdA-GroenLinks kan het stikstofbeleid voor lastige gesprekken zorgen, denkt Omtzigt. Maar ook een aantal economische plannen van lijsttrekker Timmermans zijn bij de NSC-leider verkeerd gevallen. "De raarste daarvan vind ik dat hij het ondernemersvermogen wil belasten. Ik ken geen land ter wereld dat dat doet, ik heb het zelfs niet in een socialistische economie gezien. Dus ik zie daar ook nog best wat problemen opdoemen."

Omtzigt krijgt daarna een foto van het Torentje te zien met de vraag of het hem "hongerig" maakt. Maar de NSC-politicus laat zich niet verleiden om duidelijkheid te geven over wie namens zijn partij premier zou moeten worden. "Ik zit er relaxt in. We hebben een agenda, en hoe we die gaan uitvoeren en door wie is secundair."

Omtzigt over succes: dit had ik niet verwacht

NSC-lijsttrekker Pieter Omtzigt is verbaasd dat hij nu al zo hoog staat in de peilingen. "Dit had ik ook niet echt verwacht", zei hij in de talkshow Beau. Op de vraag of hij er ook van is geschrokken zegt hij: "Ook nog ja".

Hij kreeg ook de vraag of hij wel eens met wrok omkijkt naar het CDA. Bij zijn vorige partij stond hij vaak laag op de kandidatenlijst en ook verloor hij lijsttrekkersverkiezingen van Hugo de Jonge. "Nee joh. Ik heb dit gedaan omdat ik bepaalde dingen wilde doen en bereiken", antwoordde Omtzigt. "Als je meedoet aan verkiezingen om tegen iets te zijn dan houd je het niet lang vol."

Jetten over transparantie: ook onze ministers mogen wet niet aan laars lappen

In Nieuwsuur wordt de D66-lijsttrekker aan de tand gevoeld over transparantie bij de overheid. Dat was altijd een belangrijk onderwerp voor D66, het kwam zelfs tot een wet: de Wet open overheid (WOO). Maar de afgelopen tijd blijken ook ministers van D66, zoals Kaag van Financiën en Kuipers van VWS, vaak zeer spaarzaam met informatie. Het duurt erg lang voordat de informatie komt en als die komt is er vaak heel veel weggelakt. Te veel openbaarheid kan ten koste gaan van de bestuurbaarheid, is hun redenering.

Jetten wijst erop dat de wet zo'n succes is dat er tienduizenden ambtenaren druk mee zijn. "Ze kunnen alle verzoeken om informatie gewoon niet bijhouden". Hij wil daarom dat ministeries "aan de voorkant" veel meer informatie gaan leveren, dus niet pas als erom gevraagd wordt. Hij vindt dat alle ministers, dus ook die van D66-huize, de wet niet aan hun laars mogen lappen.

Op de vraag met welke partijen Jetten zou willen regeren na 22 november noemt hij in eerste instantie GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en Volt. Dat is lang niet genoeg voor een meerderheid. Ook met NSC van Pieter Omtzigt zou hij wel samen willen werken, maar dan is eerst nog wel "een serieus gesprek" nodig. NSC wil af van het klimaatfonds, omdat zo'n fonds zich volgens Omtzigt onttrekt aan democratische controle. Maar voor Jetten is het fonds juist erg belangrijk om de klimaatdoelen te halen.

Timmermans: denk dat we VVD en NSC nog kunnen inhalen

GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans houdt er nog steeds rekening mee dat hij premier wordt. In Vandaag Inside zei hij dat de partijen in de peilingen dicht bij elkaar liggen en dat het gat kleiner is geworden. "Ik denk dat we hen nog in kunnen halen", zei Timmermans, doelend op VVD en NSC.

De voorman van GroenLinks-PvdA kwam ook terug op de aanvaring gisteren met CDA-lijsttrekker Bontenbal over het klimaatbeleid. Timmermans zei gisterochtend dat het kabinet op het gebied van klimaat al duizend dagen stilstaat. Bontenbal vond dat een "strategische blunder".

"Hij voelt zich in zijn kuif gepikt, dat snap ik wel", zegt Timmermans daarover in Vandaag Inside. "Ze hebben wel wat gedaan, maar ze zijn in die hele kabinetsperiode niet in staat gebleken om voor stikstof een oplossing te vinden. Klimaat is niet alleen uitstoot en energietransitie, dat is ook een gezonde natuur."

Van der Plas boos over filmpje in Khalid & Sophie

BBB-leider Caroline van der Plas windt zich bij het televisieprogramma Khalid & Sophie op over een filmpje waarin een verslaggever op bezoek gaat in Budel. Die interviewt een inwoner die zich zorgen maakt over de overlast door asielzoekers in de Brabantse plaats en zich inzet als burgerwacht. Sidekick Raoul Heertje heeft begrip voor de zorgen, maar maakt ook een opmerking over het postuur van de geïnterviewde.

Van der Plas vindt dat er van het probleem een karikatuur wordt gemaakt. "Ik vind het serieus verschrikkelijk dat jullie dat op deze manier laten zien", zegt de BBB-leider tegen Heertje en de presentatoren. "Jullie zijn nog nooit in Budel geweest, jullie hebben geen idee. Ik ben meerdere keren in Budel geweest, die mensen hebben daar gigantische overlast van overlastgevende asielzoekers. Niet van allemaal, maar dat zeggen ze ook niet. Jullie maken er een karikatuur van en jullie lachen deze man uit, maar ik zou zeggen, ga eens weekje naar Budel."

"Wij hebben dit op geen enkele wijze neergezet om die meneer belachelijk te maken", reageert presentator Khalid Kasem. "Sterker nog, we vinden het belangrijk om het erover te hebben omdat er een onderliggende zorg is." Daarna volgt een discussie over de asielinstroom.

Klimaatmars

Lijsttrekker Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren krijgt in de talkshow de vraag wat ze vindt van de aandacht voor de situatie in Gaza bij de klimaatmars gisteren in Amsterdam. De betoging trok tienduizenden mensen en op het podium gingen meerdere lijsttrekkers met elkaar in debat. Op het podium klonk meermaals de omstreden leus From the river to the sea, Palestine will be free. Ook werd gezwaaid met Palestijnse vlaggen.

"Zelf dacht ik: het is ook wel pijnlijk om er niks over te zeggen. Ik begrijp heel goed dat er aandacht voor is gevraagd", zegt Ouwehand. "Tegelijkertijd begrijp ik ook dat mensen zeggen: het is een klimaatmars, dus we moeten het over het klimaat hebben."

Kijk hier het fragment terug waarin Van der Plas reageert op het filmpje:

Zorgdebat tussen negen kandidaat-Kamerleden

Straks om 19.30 uur gaan negen kandidaat-Kamerleden in Utrecht met elkaar in debat over de toekomst van de zorg. Thema's die worden behandeld zijn preventie, arbeidsmarkt, passende zorg en de impact van vergrijzing.

De kandidaat-Kamerleden die meedoen zijn Bart van den Brink (CDA), Wieke Paulusma (D66), Fleur Agema (PVV), Joëlle Gooijer (ChristenUnie), Judith Tielen (VVD), Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA), Jimmy Dijk (SP), Danielle Jansen (NSC) en Nicky Pouw-Verweij (BBB).

De avond is live te volgen via NPO Politiek en Nieuws . Het debat is een initiatief van een breed scala aan organisaties, van Zorgverzekeraars Nederland tot KNGF, de vereniging van fysiotherapeuten.

De Jonge tegen gemeenten: denk om stemmers met beperking

Demissionair minister Hugo de Jonge (Binnenlandse Zaken) roept de gemeenten op om ervoor te zorgen dat de stemlokalen op 22 november zo veel mogelijk toegankelijk zijn voor mensen met een beperking.

Afgelopen maart, bij de verkiezingen voor de provincies en de waterschappen, bleek er met 80 procent van alle stemlokalen iets mis. Er waren bijvoorbeeld drempels, zware deuren en ondeugdelijke hellingbanen. "Met een deel van deze knelpunten in de toegankelijkheid kunnen gemeenten nog aan de slag op korte termijn voor de Tweede Kamerverkiezing op 22 november", laat de minister weten. Gemeenten zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor de organisatie van de verkiezingen.

Vanaf vandaag is het meldpunt Onbeperkt Stemmen weer actief . Dat is een initiatief van de koepelorganisatie voor mensen met een beperking of chronische ziekte. Bij het meldpunt kunnen zij hun ervaringen delen over het stemproces.

Jeugdjournaal: bakken met Bikker

In aanloop naar de verkiezingen gaat het Jeugdjournaal op pad met lijsttrekkers. Vandaag is het de beurt aan ChristenUnie-lijsttrekker Mirjam Bikker, zij gaat pannenkoeken bakken. Of de baksels een beetje zijn gelukt, zie je in de video.

Podcast De Verkiezingsdag over het gezicht van de partij

Podcast De Dag heet tot aan de verkiezingen De Verkiezingsdag. Elke dag wordt gesproken met (ervarings)deskundigen over een politieke factor in aanloop naar de verkiezingen, van lijsttrekkers tot de achterban en van het thuisfront tot zwevende kiezers. De serie begint vandaag met het thema 'de lijsttrekker'.

Oud-ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers vertelt in de podcast hoe zwaar een campagneperiode is voor een lijsttrekker en universitair hoofddocent politieke communicatie Mariken van der Velden legt uit hoe het komt dat het werk van de nummers 1 op de lijst steeds complexer is geworden.

Deze aflevering van De Verkiezingsdag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Yesilgöz bezorgd over onderschatting drugscriminaliteit

VVD-leider en demissionair minister van Justitie Yesilgöz houdt gemengde gevoelens over aan de komst van 'Ferry Bouman' als skybox-koper van PSV. Bouman, een personage dat in diverse Netflix-series terugkomt als drugshandelaar, werd afgelopen week door de voetbalclub aangekondigd als koper. Yesilgöz reageerde op een vraag van de programmamakers van Van Torentje tot Torentje van de Universiteit Twente en dagblad Tubantia

Yesilgöz zei in het programma dat het gevaar van de drugshandel nog steeds wordt onderschat:

In het programma krijgen alle partijleiders ook de vraag wat hun prognose is van de verkiezingsuitslag. Hoewel Yesilgöz benadrukt dat het aan de kiezer is, kwam ze bij haar prognose precies uit op een coalitie waarbij VVD en NSC een meerderheid kunnen vormen met óf BBB of CDA.

Kijk hier de Q&A met PVV-leider Wilders terug

PVV-leider Geert Wilders was vanochtend te gast bij de NOS. Hij beantwoordde vragen die gesteld werden op het Instagram-kanaal van de NOS. Bekijk het gesprek met politiek verslaggever Albert Bos terug in onderstaande video:

Universiteiten: pas op met weren buitenlandse studenten

Technische universiteiten waarschuwen een nieuw kabinet het aantal buitenlandse studenten niet te drastisch terug te dringen. Dat zeggen ze in een opiniestuk in de Volkskrant . Technisch en medisch opgeleide mensen zijn de komende jaren te belangrijk voor het oplossen van grote problemen als energie, duurzaamheid en huisvesting.

"Om deze transities te realiseren is kennis nodig vanuit bèta-technische, sociale, medische en geesteswetenschappen", schrijven TU Delft, TU Eindhoven, Universiteit Twente, Wageningen University en de Universiteit van Groningen.

Verschillende politieke partijen willen de komst van buitenlandse studenten ontmoedigen of inperken. Dat zijn onder andere VVD en CDA, die voor universiteiten een studentenstop willen invoeren als de aantallen te hoog worden. De NSC wil dat het Nederlands weer de leidende taal wordt in het hoger en universitair onderwijs. Ook SP en PVV zijn voor een beperking, en GroenLinks-PvdA verwacht strenger toezicht van de minister op Engelstalige opleidingen.

De universiteiten zeggen oog te hebben voor problemen die de komst van studenten oplevert, zoals het tekort aan woningen. "Maar Nederland kan het zich niet veroorloven om technische bacheloropleidingen weer volledig of grotendeels Nederlandstalig te maken."

Stemhulp van Longfonds over luchtkwaliteit

Het Longfonds heeft een stemhulp gemaakt waarmee mensen in één oogopslag kunnen zien welke partijen zich volgens de belangenbehartiger van longpatiënten inzetten voor gezondheid en schone lucht. Op een speciale site is te zien hoe partijen omgaan met thema's als luchtkwaliteit, mobiliteit, roken en luchtvaart, scheepvaart en de industrie.

Longfonds-directeur Károly Illy zegt dat de luchtkwaliteit op iedereen invloed heeft. "Per dag halen we meer dan 20.000 keer adem. De lucht die we nu inademen is al veel te lang en overal ongezond. Daar kan en moet een nieuw kabinet voortvarend mee aan de slag."

Onderdeel van de Stemhulp is een overzicht waarin per thema in kleur wordt beoordeeld hoe een partij hierop scoort: donkergroen is uitstekend voor je longen, lichtgroen is aardig, oranje matig en rood betekent slecht voor de longen. Grijs geeft aan dat de partij volgens het Longfonds niets specifieks over dat thema heeft opgenomen.

Wilders: na de verkiezingen wordt alles vloeibaar en kan men niet om PVV heen

PVV-leider Wilders wil dure plannen, zoals het verlagen van de AOW-leeftijd, vooral betalen met de miljarden die nu zijn gereserveerd voor stikstof- en klimaatmaatregelen. Dat geldt ook voor het afschaffen van het eigen risico in de zorg en het verlagen van de btw op boodschappen naar nul procent, zo zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Wilders erkent dat dat geld geen permanente oplossing is, en dat als de plannen doorgaan, over vier jaar opnieuw naar geld gezocht moet worden. "Onze bedoeling is om daar in ieder geval voor de komende vier jaar financiële dekking voor te vinden", zei hij. Wilders wil ook stoppen met subsidies voor de kunst- en cultuursector, de publieke omroep en met ontwikkelingssamenwerking. Ook wil hij minder geld naar Europa.

De PVV-leider hoopt dat hij na de verkiezingen kan aanschuiven bij de onderhandelingen voor een nieuwe coalitie. Wilders: "Na de verkiezingen wordt alles vloeibaar en kan men niet om de PVV heen. Zeker als partijen willen voorkomen dat er een kabinet komt met GroenLinks-PvdA." Volgens hem is er met onder meer VVD-leider Yesilgöz "voldoende overeenkomst om elkaar niet uit te sluiten".

Wilders ging in het gesprek ook in op de oorlog in Oekraïne. Hij zei niet tegen wapenleveranties aan Oekraïne te zijn, maar wel tegen Nederlandse wapenleveranties. "Rusland is hier de agressor en niemand anders", zei hij. "Ik snap dat Oekraïne zich moet verdedigen. Maar ik vind dat onze middelen zo beperkt zijn, dat we als Nederland dat niet zouden moeten doen." Wilders zei "geen goed woord" over te hebben wat Rusland doet in Oekraïne. "Ik hoop dat ze met alle mogelijke middelen gaan verliezen."

Na vragen over zijn altijd nog extreem strenge beveiliging krijgt Wilders de vraag: Wat is belangrijk voor u? Zonder aarzeling antwoordt hij: "Mijn gezin, mijn vrouw, mijn moeder, mijn katten. Ik moet mij kunnen opladen met gezelligheid en liefde. Dat is voor ieder mens natuurlijk belangrijk, maar zeker ook voor mij."

Podcast De Campagne Stemming met Vullings en Van der Wulp

In de dagelijkse podcast De Campagne Stemming staan Xander van der Wulp en Joost Vullings onder meer stil bij de migratieroutes voor vissen. De twee verwachten verder dat er na 22 november minder partijen in de Tweede Kamer zullen komen dan er nu in zitten, gezien de peilingen. En opende Timmermans op de juiste wijze de aanval op Jetten over het klimaatbeleid?

En natuurlijk het RTL Verkiezingsdebat van gisteravond met de lijsttrekkers van VVD, D66, PVV, SP, Partij voor de Dieren en BBB. Ze misten Timmermans en Omtzigt niet. "Met zoveel mensen aan tafel mis je eigenlijk niemand", zegt Vullings. En Yesilgoz kopt alle vragen over de regeringsverantwoordelijkheid van VVD de afgelopen jaren handig weg, is de conclusie.

Woningnood belangrijk thema: ruim kwart van sociale huurhuizen naar 'urgenten'

Bij de komende verkiezingen gaat het veel over de woningnood in Nederland. Of het nou gaat om de grote stijging van de huizenprijzen in Nederland of het jarenlange wachten op een sociale huurwoning. De NOS heeft onderzocht hoe het zit met de sociale huurwoningen in grotere gemeenten. Ruim een kwart (27 procent) van de vrijkomende sociale huurwoningen ging vorig jaar naar huurders met een vorm van voorrang.

Mensen krijgen voorrang in de wachtrij als ze bijvoorbeeld gescheiden zijn met kleine kinderen, weer zelfstandig gaan wonen na een verblijf in een ggz-instelling of als hun oude woning wordt gesloopt. Maar het gaat bijvoorbeeld ook om onderwijzers of verpleegkundigen die het gemeentebestuur graag in de stad wil hebben en die anders geen huis kunnen vinden. Ook statushouders tellen in dit onderzoek mee binnen de 27 procent huurders met voorrang in de grotere steden. Van de vrijkomende corporatiewoningen was 9 procent voor asielzoekers met een verblijfsvergunning, de zogenoemde statushouders.

De verschillen tussen de gemeenten zijn wel groot. Waar in Almere 49 procent van de nieuwe verhuringen naar mensen met voorrang ging, was dat in Enschede maar 3 procent.

Partijen als de PVV, maar ook BBB willen iets doen aan die lange zoektijd door de voorrang voor statushouders bij de verdeling van sommige woningen te schrappen. Een partij als de SP wil dat er een stop komt op de verkoop van sociale huurwoningen. GroenLinks-PvdA-leider Timmermans wil dat 40 procent van de nieuwbouw sociale huur is.

Gisteren: pingpongen met Marijnissen

In aanloop naar de verkiezingen gaat het Jeugdjournaal op pad met lijsttrekkers die hun hobby uitoefenen. Gisteren: pingpongen met Marijnissen (SP). Vanmiddag: pannenkoeken bakken met Mirjam Bikker (CU).

Verkiezingsmeldpunt geopend voor kiezers met een beperking

Kiezers met een lichamelijke of verstandelijke beperking kunnen vanaf vandaag terecht bij het meldpunt Onbeperkt Stemmen. Het is een initiatief van Ieder(in), de koepelorganisatie voor mensen met een beperking of chronische ziekte. Bij het meldpunt kunnen zij hun ervaringen delen over het stemproces.

Een woordvoerder van Ieder(in) zegt dat zowel positieve als negatieve ervaringen welkom zijn. Het kan gaan om ervaringen met stembureaus en stemhokjes, maar ook om bijvoorbeeld de toegankelijkheid van partijprogramma's en informatie over de verkiezingen.

Bij eerdere verkiezingen was het meldpunt ook al beschikbaar. Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de waterschappen in maart kwamen er 123 meldingen binnen, waarvan ongeveer de helft over een negatieve ervaring ging. De meeste klachten gingen over stemlocaties die niet goed toegankelijk waren met een rolstoel of een rollator.

In de Kieswet staat dat stemlokalen zo moeten worden ingericht dat kiezers met een beperking zoveel mogelijk zelfstandig hun stem kunnen uitbrengen. In september concludeerde de organisatie Ongehinderd na een steekproef dat ruim drie op de vier stemlokalen die door gemeenten als toegankelijk zijn bestempeld dat eigenlijk niet zijn.

Terugkijken: RTL-debat met zes partijen

PVV-leider Geert Wilders is te gast bij NOS Radio 1 Journaal, waar staan hij en zijn partij voor?

De in Venlo geboren Geert Wilders (60) is in veel opzichten een bijzonder politicus. Om te beginnen is hij een van zwaarst beveiligde personen van Nederland vanwege zijn kritiek op de islam. Een aanhoudende stroom aan bedreigingen heeft ertoe geleid dat Wilders al 20 jaar constant wordt bewaakt.

Wilders' politieke carrière begon in de VVD, waarvoor hij in 1998 Tweede Kamerlid werd. Wilders was toen al bezorgd over moslimextremisme en dat nam een vlucht na de aanslagen in de VS op 11 september 2001. Na ruzie over Turkse EU-toetreding brak Wilders in 2004 met de VVD. Twee jaar later deed hij met zijn PVV mee aan de verkiezingen.

De PVV kent geen leden, op Wilders na. Hij wordt gezien als een sterk debater en muntte een aantal staande uitdrukkingen, denk aan 'Henk en Ingrid'. Vanwege een andere bekende uitspraak "Willen jullie (...) meer of minder Marokkanen" werd hij in 2020 veroordeeld voor groepsbelediging maar vrijgesproken van het aanzetten tot haat en discriminatie. Hij kreeg geen straf omdat de rechter vond dat hij als democratisch gekozen politicus met zijn jarenlange beveiliging een hoge prijs betaalt voor zijn uitlatingen.

De PVV werd in 2010 gedoogpartner van het minderheidskabinet-Rutte I, maar trok daar in 2012 de stekker uit. Sindsdien is de PVV al jaren de grootste oppositiepartij. Wilders zet zich af tegen "linkse gekkigheid", en kiest in het verkiezingsprogramma voor "sociaal rechts beleid: hard op immigratie en law and order, maar sociaal op koopkracht en zorg".

In aanloop naar de komende verkiezingen zei Wilders dat de scherpe kantjes ervan af zijn en dat hij graag weer wil meeregeren.

Welkom!

Welkom in het liveblog over de campagne van de Tweede Kamerverkiezingen. Het blog van gisteren lees je hier terug.