Mark Rutte wordt volgende week donderdag gehoord door de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. Die commissie onderzoekt onder meer wat er fout is gegaan met de kinderopvangtoeslag, maar gaat ook verder terug in de tijd. Rutte wordt eerst gehoord als oud-staatssecretaris van Sociale Zaken (2002 - 2004). Later wordt hij nog uitgenodigd "in een andere rol". Dat zal dan als premier zijn.
De openbare verhoren van de commissie duren van 5 september tot 5 oktober. Het programma van de eerste week is nu bekendgemaakt, de rest volgt later. Volgende week staan er ook gedupeerden op de agenda. Daarnaast komen oud-Volkskrant-journalist Gijs Herderscheê, hoogleraren en andere deskundigen die veel weten over sociale zekerheid, overheidscommunicatie en de bescherming van persoonsgegevens aan het woord.
De enquêtecommissie onderzoekt "de manier waarop de overheid fraude bestrijdt en tekort is geschoten in de dienstverlening aan, en de rechtsbescherming van, burgers". Er wordt met nadruk gelet op discriminatie. Ook de rol van de Tweede Kamer wordt onder de loep genomen. Die drong er rond 2010, naar aanleiding van de 'Bulgaren-fraude' op aan om fraudeurs harder aan te pakken.
'Diepe sporen nagelaten'
De commissie is sinds februari aan het werk. Er zijn zo'n 700.000 stukken opgevraagd. Ook zijn er 117 gesprekken achter gesloten deuren gevoerd, met gedupeerden en anderen. Voorzitter Belhaj zegt dat het gesprekken waren die het voorstellingsvermogen te boven gaan. "Het is nauwelijks te bevatten om alle zekerheden onder je bestaan weggeslagen te zien worden." Ze wijst erop dat dertig jaar fraudebeleid diepe sporen heeft nagelaten en dat het vertrouwen in de overheid erdoor is geschaad.
In aanloop naar de openbare verhoren heeft de commissie wat tegenslagen gehad. Zo trokken de leden van VVD en CDA zich terug, omdat de parlementaire enquête te veel tijd zou kosten. Beiden werden wel vervangen. Door de val van het kabinet is het onzeker of de huidige leden in de commissie hun werk kunnen afmaken. Farid Azarkan (Denk) en Sylvana Simons (Bij1) hebben al laten weten dat ze niet meer terugkeren na de verkiezingen.
Belhaj zelf wil graag D66-lijsttrekker worden voor de Europese verkiezingen in het voorjaar.
Dat een deel van de commissie in november vertrekt, mogelijk nog voor het eindrapport klaar is, is volgens Belhaj lastig. Maar zij vertrouwt erop dat er een goed eindrapport komt, misschien al dit najaar. Dat zou dan mogelijk wel na de verkiezingen zijn. Maar het gros van het werk is tegen die tijd al verzet, benadrukte Belhaj.
Eerder is er al een flitsenquête gedaan over het toeslagenschandaal. Dat was een korter onderzoek, met minder middelen. De snoeiharde conclusies die toen werden getrokken leidden tot de val van het kabinet-Rutte III. Rutte zei destijds dat "het hele politieke systeem heeft gefaald".
