Na jaren van verwijten over en weer en moeizame onderhandelingen was er gisteravond opeens een doorbraak: 27 Europese ministers van Asiel en Migratie konden opgelucht bekendmaken dat ze een migratiedeal hadden gesloten, over de opvang, de verdeling en het terugsturen van migranten.
Maar is er precies geregeld? Hieronder de belangrijkste afspraken, de reacties en wat er nog niet is geregeld.
De afspraken
- De eerste afspraak gaat over de zogenoemde grensprocedure. Die procedure moet gaan gelden voor alle asielzoekers die aankomen zonder papieren en voor mensen die weinig kans maken op asiel. De afspraak: als ze uit relatief veilige landen komen (zoals Marokko of Algerije) worden ze vastgezet in speciale centra. In de versnelde procedure wordt gekeken of ze toch recht hebben op asiel. Als dat niet zo is, worden ze teruggestuurd.
- De versnelde procedure moet voorkomen dat het elders, bijvoorbeeld in Ter Apel, te druk wordt. En het moet asielzoekers ontmoedigen om überhaupt nog naar Europa te komen.
- De tweede afspraak gaat over de verdeling van asielzoekers. Landen krijgen nu te maken met 'verplichte solidariteit': ze moeten migranten overnemen uit 'aankomstlanden' als Italië en Griekenland. Ze kunnen er ook voor kiezen om dat niet te doen, maar dan moet er 20.000 euro betaald worden voor elke migrant die niet wordt overgenomen. Dat bedrag gaat dan naar de landen waar de meeste migranten aankomen. In theorie kunnen alle landen aanspraak maken op deze procedure.
- De landen moesten het ook eens worden over de vraag waar de afgewezen migranten naartoe moeten. Afgesproken is dat ze in principe teruggestuurd worden naar een land waarmee ze een band hebben, zoals hun geboorteland. Maar als dat niet kan, is terugsturen naar een ander land ook mogelijk, zoals een land in Noord-Afrika waar ze op een boot zijn gestapt.
Bekijk hier welke routes naar Europa migranten veel gebruiken:
De reacties
- Vooraf was er veel onenigheid over de voorstellen. Duitsland wilde bijvoorbeeld niet dat families met kinderen vastgezet kunnen worden, maar uiteindelijk ging het daar toch mee akkoord. Uiteindelijk betitelde ook Duitsland het migratie-akkoord als "historisch".
- Ook voor Nederland is het akkoord een belangrijke stap, zei staatssecretaris Eric van der Burg. Volgens de staatssecretaris komen er door de deal betere procedures, waardoor migranten in het aankomstland direct geregistreerd worden en worden vastgezet als ze weinig kans op asiel hebben. Daardoor zouden er minder mensen in Nederland in de asielprocedure komen.
- De regeringspartijen in Den Haag reageren overwegend positief, maar de oppositie is kritisch, bijvoorbeeld over het vastzetten van gezinnen met kinderen en het feit dat landen "solidariteit kunnen afkopen". De PVV spreekt van een "baggerdeal" en roept op tot "het sluiten van onze nationale grenzen voor gelukzoekers en criminelen".
- Amnesty International is fel in zijn kritiek. Het zijn "procedures bij de Europese grenzen die leed veroorzaken, zoals het maandenlang opsluiten van mensen in gesloten faciliteiten", stelt de mensenrechtenorganisatie. Amnesty vindt het uitzetten van migranten naar een land waar ze niet vandaan komen "levensgevaarlijk omdat er niet wordt gekeken naar hoe daar de mensenrechtenomstandigheden zijn".
- VluchtelingenWerk Nederland ziet in de deal dat "Europa erkent dat de druk op de zuidelijke landen al jaren veel te hoog is". Maar de organisatie heeft ook twijfels. "Wij vragen ons af of dit migratieakkoord die landen de verlichting zal brengen die nodig is."
Wat is er nog onzeker?
- Het akkoord is nog niet definitief. De komende maanden moeten het Europees Parlement en de EU-landen het eens worden over de migratiedeal.
- Het EP is zeer verdeeld over de kwestie. Zo is CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers opgelucht over de deal, maar Tineke Strik, Europarlementariër van GroenLinks, is allesbehalve tevreden. Ze is bang dat vluchtelingen langdurig worden opgesloten aan de buitengrenzen. De rechten van migranten zijn dan ook het belangrijkste discussiepunt.
- De inzet is dat er voor de verkiezingen van volgend jaar voor het Europees Parlement officieel een akkoord ligt.
- Als de lidstaten en het Europees Parlement eruit zijn, hebben EU-landen nog twee jaar de tijd om de regels uit te voeren.
- Niet alles kan worden opgelost met een migratieakkoord. Daarom wordt bijvoorbeeld ook ingezet op afspraken met Tunesië en andere Afrikaanse landen over mogelijkheden om het aantal migranten te beperken.
