Toen precies een jaar geleden de oorlog in Oekraïne uitbrak, twijfelde Sergij Stachovsky geen moment. De Oekraïner had kort daarvoor zijn tennisloopbaan beëindigd en meldde zich als vrijwilliger aan voor het leger.
"Als ik een wapen in mijn handen gedrukt krijg, dan verdedig ik mezelf. Maar als ik iemand moet neerschieten... Ik heb geen idee hoe ik daarop reageer. Echt waar, ik heb geen idee", zei Stachovsky een jaar geleden in een interview met de NOS.
Een jaar later spraken we opnieuw met de 37-jarige Stachovsky, de voormalig nummer 31 van de wereldranglijst, die ooit op Wimbledon van Roger Federer won. Over zijn werk in het leger en het leven in een land in oorlog.
Een jaar geleden ruilde je je tennisracket in voor een wapen, waarvan je niet wist of je in staat was om er iemand mee neer te schieten. Heb je inmiddels al geschoten?
"Nou, er is wel op óns geschoten. We konden niet terugschieten, want we waren in een kwetsbare positie. Gelukkig hebben we het overleefd."
"Vooralsnog heb ik niet met mijn geweer op de vijand geschoten. Wel met mijn mortier, heel vaak zelfs."
"Ik ben namelijk bij de mobiele mortiereenheid aan het oostfront terechtgekomen. Daarmee schieten we vanaf verschillende locaties van grote afstand granaten op de vijand af. Een dag van tevoren krijgen we ons doel te horen; elke keer werken we op een andere plek."
Hoe is het afgelopen jaar voor jou geweest?
"Op 27 februari ben ik bij het leger gegaan en sindsdien heb ik af en aan gediend. Tussendoor heb ik heb ook een tijdje vrijwilligerswerk gedaan, om geld te werven en meer aandacht voor de oorlog te vragen. Ik bracht ook goederen rond voor mensen die ik ken."
"Op een bepaald moment stond ik op het punt om hier niet langer te blijven en naar mijn familie en kinderen te gaan. Dat heeft niet veel gescheeld."
"Maar ik besloot om te blijven en terug te keren in het leger. Want ik kan schieten en wat andere dingen doen. Al met al is het een heel uitdagend jaar geweest. Het is extreem zwaar, vooral mentaal. Je ziet zo veel wanhoop. Alle vernietigingen en verwoestingen die de Russen hebben aangericht. Het doet me veel."
Hoe is de huidige situatie in het land?
"Als je het hebt over de frontlinie: daar is geen elektriciteit, geen water. Er is bijna geen bevoorrading en alle winkels zijn dicht. Er komt niemand meer naartoe, behalve af en toe wat mensen van hulporganisaties."
"In de rest van Oekraïne lijkt de elektriciteit eindelijk stabiel te zijn, sinds een week of twee. Daarvoor was het heel erg onvoorspelbaar. Elke luchtaanval leverde grote problemen op. Hoewel er nooit elektriciteitscentrales getroffen zijn, waren er wel langdurige stroomstoringen. De mensen hebben het zwaar gehad."
Hoe is het om voortdurend in angst te leven?
"Nou, het klinkt misschien vreemd, maar je raakt er eigenlijk wel aan gewend. Het is nu heel gewoon om in een schuilkelder te gaan zitten. Helaas went het om in de oorlog te leven."
"Je ziet dat veel burgers minder voorzichtig zijn. Ze wagen steeds meer de gok om naar buiten te gaan als er luchtaanvallen zijn. Met de gedachte: de raketten gaan inslaan, maar vast niet op mij. Dat is de reden dat er veel slachtoffers vallen."
"En vaak valt het gewoon niet te vermijden dat er slachtoffers vallen. Als bijvoorbeeld de stad Charkiv doelwit is van een luchtaanval, dan gaat het luchtalarm pas af nadat de raketten zijn ingeslagen. De mensen hebben echt nul kans om zich te verstoppen of zich voor te bereiden."
Er is nu al veel discussie over de Olympische Spelen in Parijs in 2024: krijgen Russische sporters, bijvoorbeeld onder neutrale vlag, toestemming om deel te nemen? Hoe kijk jij daarnaar?
"Als Russische en ook Belarussische sporters zouden mogen deelnemen, dan is dat alsof je Oekraïne heel hard in het gezicht spuugt. En niet alleen Oekraïne, maar ook alle landen die Oekraïne steunen."
"Het zou echt absurd zijn om Oekraïense atleten, die voor hun leven gevreesd hebben en misschien wel familieleden zijn kwijtgeraakt, te laten sporten tegen of naast Russische sporters. Familieleden van die Russische sporters zijn misschien wel direct betrokken bij de oorlog en bij het vermoorden van Oekraïners."
"Oekraïense sporters hebben door de oorlog geen goede voorbereiding op de Spelen. En dan zouden ze straks ook nog met Russische sporters moeten strijden? Dat is niet eens een slechte grap, het is een grote nachtmerrie."
Velen hadden niet gedacht dat de oorlog een jaar zou duren. Maar de strijd is nog steeds bezig en een snelle oplossing lijkt niet in zicht. Hoe lang verwacht je dat de oorlog nog gaat duren?
"Helaas voor Oekraïne hangt dat niet van ons af. Alleen Rusland kan deze oorlog stoppen."
"We hebben veel en constant hulp nodig. De Oekraïners zullen niet stoppen met vechten, want we weten wat de prijs zal zijn. De prijs van niet vechten staat gelijk aan sterven. We hebben geen andere keus dan doorgaan met deze strijd."
"We kunnen de Russen verslaan, maar dat is afhankelijk van hoeveel steun we krijgen. Onze bondgenoten hebben controle over hoeveel Oekraïners er nog gaan sterven en hoelang het nog duurt voordat we deze oorlog winnen. Als we snel de spullen krijgen die we nodig hebben, weet ik zeker dat we voor het einde van het jaar de Russen tot onze grens hebben teruggedrongen."
