Nu de reddingsoperatie ten einde is en ook Nederlandse hulpverleners terugkomen uit het rampgebied, houden de Samenwerkende Hulporganisaties hun actiedag voor Giro555. Want door de aardbevingen zijn miljoenen mensen dakloos geworden en ontbreekt het in het rampgebied in Turkije en Syrië aan allerlei basisvoorzieningen.
1. Waar wordt het geld aan besteed?
Aan noodhulp en wederopbouw, is het korte antwoord. Maar waaraan precies, moet de komende tijd nog blijken en het is afhankelijk van wat er nodig is in het rampgebied. "We kijken nauwkeurig waar de noden het hoogst zijn en de behoeften het grootst", zegt een woordvoerder van de actie.
Zo deelden hulporganisaties afgelopen week drinkwater, elektrische kachels, warme maaltijden, hygiënepakketten, medicatie en dekens uit.
2. Je maakt een donatie over, en dan?
Negen van de elf goede doelen die deel uitmaken van de Samenwerkende Hulporganisaties (zie kader), krijgen een percentage van de opbrengst dat vooraf is vastgesteld. In de getroffen gebieden werken zij samen met lokale partnerorganisaties, zoals de Turkse en Syrische Rode Halvemaan.
Verschillende hulporganisaties geven ook cash aan getroffen mensen. "Dan kunnen mensen zelf de keuze maken wat ze het hardst nodig hebben en wordt het geld direct uitgegeven in de lokale gemeenschap", zegt de woordvoerder.
Zeven organisatie van Giro555 opereren zowel in Turkije als in Syrië. Omdat Plan International en Terre des Hommes niet in het rampgebied werken, zien zij af van het geld van deze actie.
Artsen zonder Grenzen (AzG) doet uit principe sinds 2006 niet meer mee aan Giro555, mede vanwege een van de criteria voor Giro555 om in actie te komen: dat media aandacht aan de ramp besteden. Ook zij zijn in beide gebieden actief en vragen om donaties.
"Het is supergoed dat er aandacht en geld gaat naar deze verschrikkelijke situatie. Maar wij geven medische noodhulp, in situaties of die nou wel of niet in het nieuws zijn", zegt een woordvoerder. "Bijvoorbeeld in Nigeria, waar we elke dag duizenden kinderen behandelen die ernstig ondervoed zijn."
3. Komt de hulp ook wel in Syrië terecht?
Dat het moeilijk is om hulp ter plaatse te krijgen in Syrië, dat al twaalf jaar wordt verscheurd door een burgeroorlog, is deze week wel gebleken. Inmiddels zijn er drie grensovergangen open. Maar die moeilijkheid speelt geen rol in de keuzes die hulporganisaties maken, verzekert de woordvoerder van Giro555.
"Natuurlijk kan het dat hulp op bepaalde plekken moeilijker op gang komt dan op andere, door de kapotte infrastructuur bijvoorbeeld. Maar we zullen nooit zeggen 'dan gaat het naar Turkije, want dat is makkelijker'." Wat er van de hulp ter plaatse gaat lukken en welke moeilijkheden er verder bij komen kijken, moet de komende tijd blijken.
De hulporganisaties bereiden zich voor op de landelijke actiedag:
4. Hoe leggen de hulporganisaties verantwoording af?
Vanaf donderdag moet iedere organisatie elke drie maanden aan Giro555 rapporteren wat zij uitgeven en waaraan. Op zijn site meldt Giro555 per eerdere actie waar het geld aan is besteed, op welke plekken, en in sommige gevallen hoeveel mensen daarmee zijn geholpen. Het geld moet standaard binnen twee jaar zijn uitgegeven.
"Er kunnen dingen misgaan, dat is normaal. De situatie is ongelooflijk complex en ingewikkeld. In deze tijden moet je soms risico nemen", zegt Sara Kinsbergen, universitair hoofddocent ontwikkelingssociologie aan de Radboud Universiteit.
"We moeten met zijn allen accepteren dat het soms fout gaat. Maar de hulporganisaties hebben jarenlange ervaring opgebouwd in deze gebieden en met het geven van noodhulp." En dat is cruciaal, zegt Kinsbergen. "We mogen erop vertrouwen dat het overgrote deel goed terechtkomt en besteed zal worden aan noodhulp en op langere termijn wederopbouw."
5. Hoe is het geld van eerdere acties besteed?
In de afgelopen twaalf jaar is er elf keer geld ingezameld op Giro555, zoals voor hongersnood in delen van Afrika en Jemen (2017) en de aardbeving in Haïti (2010). Bij de actie voor Oekraïne doneerden mensen maar liefst 178 miljoen euro.
Bij de andere tien acties is er in totaal ruim 288 miljoen euro op Giro555 gestort. Daarvan is gemiddeld 81 procent besteed aan hulp ter plaatse. Het overige deel ging naar bijvoorbeeld de huur van een veldkantoor ter plaatse, transport en het inhuren van noodhulpexperts en andere medewerkers.
