In vier talen maakte Rutte excuses voor slavernij, lees hier de belangrijkste punten

In vier talen, Engels, Sranantongo, Papiaments en Nederlands, sprak premier Rutte vandaag excuses uit voor het slavernijverleden. Een belangrijke toespraak, op een datum waarover al weken werd gebakkeleid. De belangrijkste punten uit de speech bij het Nationaal Archief lees je hieronder.

1. De excuses zelf

De belangrijkste uitspraak van Rutte zijn natuurlijk de excuses zelf.

Bekijk hier hoe dat eruitzag, in vier verschillende talen. Wil je de hele speech terugkijken? Klik dan hier.

In de toespraak werd ook een aantal andere dingen voor het eerst gezegd.

2. Misdaad tegen de menselijkheid

Zo was het voor het eerst dat een Nederlands kabinet het slavernijverleden omschrijft als misdaad tegen de menselijkheid. Belangengroepen hadden hierom gevraagd. "Wij, levend in het hier en nu, kunnen slavernij alleen in de allerduidelijkste bewoordingen erkennen en veroordelen als misdaad tegen de menselijkheid. Als een misdadig systeem, dat wereldwijd onnoemelijk veel mensen onnoemelijk veel en groot leed heeft gebracht", zei Rutte.

3. Institutioneel racisme

Ook erkende de premier dat er in Nederland sprake is van institutioneel racisme dat voortkomt uit het slavernijverleden. In 2020 wilde de premier die term niet gebruiken. "De maatschappelijke discussie erover wordt gekaapt door het in termen te gieten, waardoor je een groot deel van de bevolking weer kwijt bent", zei hij toen in de Tweede Kamer.

De slavernij omschreef Rutte vandaag als "groot leed dat doorwerkt in de levens van mensen hier en nu".

4. Eigen ontwikkeling

In de toespraak sprak Rutte ook over zijn eigen ontwikkeling rondom dit onderwerp. Hij zei een "verandering in denken" te hebben doorgemaakt. "Ik dacht lange tijd dat het niet goed mogelijk was om op een betekenisvolle manier verantwoordelijkheid te nemen. Lange tijd dacht ik dus eigenlijk: het slavernijverleden is geschiedenis dat achter ons ligt, maar ik had het mis", zei hij.

"Eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken uit in het hier en nu."

5. Toekomst

De excuses zijn het begin van een jaar waarin nog meer stilgestaan gaat worden bij het slavernijverleden. "Tijdens het herdenkingsjaar zullen alle facetten van het slavernijverleden en de doorwerking in onze tijd in het volle licht staan", zei Rutte. "We zetten vandaag een komma, geen punt."

In 2023 is het 160 jaar geleden dat de slavernij in de toenmalige koloniën officieel werd afgeschaft en 150 jaar dat dat ook in de praktijk gebeurde. Op 1 juli wordt tijdens de herdenking en viering van de afschaffing van de slavernij daarbij stilgestaan. Koning WIllem-Alexander, die zich volgens de premier "persoonlijk betrokken voelt" bij het thema, zal daarbij aanwezig zijn. Rutte zei niet of de koning tijdens Keti Koti ook met een spijtbetuiging zal komen.

In de jaren na 2023 gaat het werk "in gezamenlijkheid" verder.

6. Niet één goed moment

Rutte erkende dat de aanloop naar vandaag beter had gekund. Er was veel kritiek nadat was uitgelekt dat 19 december de dag zou worden waarop het kabinet de excuses zou aanbieden. Organisaties van nazaten voelden zich overvallen en wilden liever 1 juli 2023 als dag voor verontschuldigingen.

Alle pogingen om recht te doen aan het onrecht van de slavernij, zal vragen en dialogen oproepen, zei Rutte. "We weten dat er niet één goed moment is voor iedereen, niet de juiste woorden voor iedereen". Hij erkent dat de aanloop naar deze dag "beter had gekund". Maar dat mag volgens de premier geen reden zijn om "niets te doen". "We moeten met elkaar stappen vooruit zetten. We moeten met elkaar verder komen. Dus laat ons dat gesprek over het slavernijverleden alsjeblieft voeren, ook als dat een moeilijk gesprek is."

7. Praktische beloftes

Het kabinet zegt een fonds toe van 200 miljoen euro voor "maatregelen op het terrein van bewustwording, betrokkenheid en doorwerking". Dit fonds was al aangekondigd. Een van de zaken waar het geld naartoe gaat, is een monument op Sint Eustatius.

Ook wil de regering dat er een onafhankelijk Herdenkingscomité komt, dat ervoor zorgt dat komend jaar op 1 juli een "grootse, waardige herdenking van het slavernijverleden" wordt gehouden. Verder ziet het kabinet erop toe dat er een nationaal slavernijmuseum komt en het makkelijker wordt om een aan de slavernij gerelateerde achternaam te veranderen. Ook komt er eerherstel voor alle mensen die in verzet kwamen.

Over herstelbetalingen wilde Rutte niets kwijt. Wel heeft de regering al toegezegd dat er geld komt voor onder meer onderwijs over bewustwording en onderzoek naar racisme.

Een deel van de aankondigingen komt voort uit het advies dat een speciale adviescommissie had opgesteld. Dat is hier terug te lezen.

Eerder maakte de NOS onderstaande special over verzetshelden in de tijd van de slavernij: