In Oekraïne vechten Belarussen voor een vrij Belarus: 'Hierna bevrijden we Minsk'

• Chiem Balduk

  Redacteur online

Een groep gemaskerde mannen met Oekraïense en Belarussische vlaggen kijkt recht in de camera. Ze hebben een boodschap voor militairen uit Belarus. "Jullie hadden al lang moeten deserteren, maar het is nog niet te laat", wordt er gezegd. "Doe het juiste en stap over naar onze kant!"

Het is een van de Belarussische milities die actief zijn in Oekraïne. Ze vechten tegen de Russische troepen vanwege de invasie in Oekraïne, maar strijden ook voor de toekomst hun eigen land. "Belarus wordt op dit moment bezet door Rusland. We moeten voorkomen dat ons land volledig wordt geannexeerd door Rusland", schrijven de leiders van 'Het Witte Legioen' op Telegram.

Zo zijn er talloze groeperingen actief, verspreid door Oekraïne. De één is aanhanger van oppositieleider Tichanovskaja, de ander zegt volledig apolitiek te zijn. Sommigen zijn aangesloten bij het extreemrechtse Azov-bataljon; anderen proberen ongewapend gewone burgers te ondersteunen. Ook bekende Belarussen, zoals de Olympische roeier Pavel Sjoermej, hebben zich bij het verzet aangesloten.

Hoeveel Belarussen betrokken zijn bij de oorlog in Oekraïne is niet bekend, zegt journalist Hanna Liubakova. "Dat is onmogelijk om te berekenen. Ik vermoed dat het om tientallen gaat, maar het aantal neemt toe. Daarnaast zijn er artsen naar Oekraïne vertrokken om te helpen." Tot nu toe zou er één Belarussische vrijwilliger zijn omgekomen in Oekraïne.

Volgens het Oekraïense leger en lokale journalisten zijn Belarussische militairen sinds dinsdag actief betrokken bij de oorlog in Oekraïne. Troepen uit Belarus zouden de strategische stad Tsjernihiv, ten noordoosten van Kiev, onder vuur nemen. Dat zou er dus toe kunnen leiden dat op Oekraïense bodem Belarussische militairen tegen Belarussische staatsburgers zullen vechten.

Het regime van president Loekasjenko ontkent tot nu toe overigens dat zijn militairen betrokken zijn bij de oorlog.

Broeders uit Oekraïne

De 20-jarige Zmicier uit Belarus heeft zich recent aangesloten bij het Oekraïense verzet tegen "gemeenschappelijke vijand" Rusland. "Ik wil onze broeders helpen, want zonder vrij Oekraïne zal er geen vrij Belarus zijn." Zijn inzet is hoog: "Na het terugdringen van de Russen gaan we de Donetsk, Loegansk en de Krim bevrijden." Daarna hoopt hij Loekasjenko uit Minsk te verjagen, "maar dat zal nog wel even duren."

Daarnaast zijn er talloze Belarussen die in Oekraïne wonen, in veel gevallen gevlucht voor de repressie in eigen land. Een deel van de oppositie dacht veilig te zijn in het buurland. Neem Eugen Michasjoek, die nu 1,5 jaar in Oekraïne woont. "Ik beschouw mezelf niet eens meer als burger van Belarus."

Hij werkt normaal gesproken in de online marketing, maar heeft zich bij het uitbreken van de oorlog aangemeld als reservist. "We worden nu volop getraind en bereiden ons voor op de gevechten."

Belarussische strijders zijn trouwens al langer actief in Oekraïne. Sinds het uitbreken van de oorlog in Oost-Oekraïne hebben zich honderden burgers aangesloten bij Oekraïense milities, zeker drie van hen kwamen bij gevechten om het leven.

Ook aan de zijde van de pro-Russische separatisten sloten staatsburgers uit Belarus zich aan. Minsk wilde jarenlang niets weten van deze 'Oekraïnegangers'. Een boek over deze betrokkenheid bij de Donbas-oorlog werd verboden.

Nieuw momentum?

Ook op andere manieren proberen Belarussen te helpen bij de strijd. Evgeni uit Minsk woont sinds afgelopen najaar in Kiev en besloot in de stad te blijven, ondanks de optrekkende Russische troepen. "Ik weet niets van wapens of oorlog, dus ik zal niet vechten denk ik, maar ik kan hopelijk op een andere manier helpen."

Als vliegtuigonderhoudsmonteur hoopt hij toch iets te kunnen doen voor de Oekraïense strijdkrachten. "Ik probeer me aan te melden, maar de telefoonlijn is steeds overbelast. " Ondertussen bezorgt hij eten en medicijnen bij oude en zieke mensen. "Ik heb sterke zenuwen, dus ik probeer het geluid van schoten en explosies te negeren."

In eigen land gaan Belarussen de straat op om te protesteren tegen de Russische invasie. Volgens mensenrechtenorganisatie Viasna zijn deze week zo'n 900 betogers opgepakt. Het is het grootste volksverzet in het land sinds het neerslaan van de anti-Loekasjenko-protesten van 2020.

Daarnaast zijn er Belarussen die geld, medicijnen en eten inzamelen voor Oekraïners, zoals Inna. Terwijl vier vrienden van haar zich hebben aangesloten bij de milities in Oekraïne, verzamelt zij in haar dorp pakketten met hulpgoederen. "Het is alleen moeilijk om de spullen in Oekraïne te krijgen."

De Belarussische oppositieleider Tichanovskaja lijkt te hopen op nieuw momentum voor haar protestbeweging. In vlammende toespraken roept zij op sociale media op tot nieuwe protesten. "Iedere geweldloze actie is welkom." Volgens de Belarussische journalist Liubakova zal de oppositiebeweging desondanks de vrijwillige milities in Oekraïne steunen.