Uiteindelijk ging het snel: binnen enkele uren besloot de Russische president Poetin gisteren de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loegansk in het oosten van Oekraïne te erkennen én er een 'vredesmissie' naartoe te sturen. Al in de nacht reden volgens ooggetuigen militaire voertuigen vanuit Rusland Oekraïne binnen.
Een overzicht van de gebeurtenissen die leidden tot de militaire actie, de belangrijkste reacties en de vragen die er nu zijn.
De aanloop
- In Moskou komt gistermiddag de Russische Veiligheidsraad bijeen. Poetin laat zich daar informeren over het erkennen van de Volksrepublieken Donetsk en Loegansk, Oekraïense gebieden waar pro-Russische separatisten de dienst uitmaken. Deelnemers aan het beraad pleiten voor erkenning van de republieken. Poetin kondigt een beslissing op korte termijn aan.
- Aan het begin van de avond blijkt dat Rusland de volksrepublieken inderdaad wil erkennen, als eerste land ter wereld. Poetin bevestigt dat later in een lange tv-toespraak. Daarin haalt hij fel uit naar Oekraïne, dat genocide zou plegen op de Russischtalige bevolking. Na de toespraak tekent hij een decreet waarmee de erkenning officieel is. De leiders van de volksrepublieken zijn daarbij aanwezig.
- Tegen 22.30 uur kondigt Poetin een 'vredesmissie' aan. "De strijdkrachten worden geïnstrueerd om de vrede daar te handhaven", zegt de president. Wat hij precies bedoelt met een vredesmissie blijft onduidelijk.
Aan het begin van de nacht verschijnen beelden van militaire voertuigen die Oekraïne zouden zijn binnengereden:
Eerste militaire voertuigen in de straten van Donetsk
De reacties
- Eerst Oekraïne zelf: president Zelensky noemt de Russische stappen een schending van de integriteit en soevereiniteit van Oekraïne. In een tv-toespraak benadrukte hij dat de grenzen van zijn land "blijven zoals ze zijn, ongeacht wat Rusland zegt". Hij zei dat zijn land "voorbereid is op alles" en riep internationale bondgenoten op met meer sancties te komen tegen Rusland.
- De leider van de separatisten in Donetsk, Denis Poesjilin, noemt de erkenning van 'zijn' volksrepubliek door Rusland een historisch moment, dat staat voor het "herstel van waarheid en gerechtigheid". Op Telegram schrijft hij verder dat de stap van Poetin gaat om "vertrouwen in een vreedzame toekomst voor een sterke Russische Donbas". Donbas is de naam voor het gehele oosten van Oekraïne. Die regio is twee tot drie keer groter dan het grondgebied van de republieken Donetsk en Loegansk.
- De Amerikaanse president Biden heeft een snelle en resolute reactie jegens Rusland aangekondigd. Biden heeft het zakendoen met partijen in Donetsk en Loegansk al verboden en de Amerikanen zeggen later vandaag met nieuwe sancties te komen, na overleg met bondgenoten. Biden heeft president Zelensky verzekerd dat de VS de "territoriale integriteit en soevereiniteit" van Oekraïne volledig steunt. President Macron van Frankrijk wil ook sancties tegen Rusland; die moeten volgens hem door de EU worden ingesteld. EU-Commissievoorzitter Von der Leyen kondigde na de erkenning van de volksrepublieken door Rusland al sancties aan. Ook de Britse premier Johnson laat vandaag nieuwe strafmaatregelen tegen Rusland ingaan.
- De VN-Veiligheidsraad kwam vannacht in spoedzitting bijeen, op verzoek van onder meer het Verenigd Koninkrijk, de VS en Frankrijk. De Amerikaanse VN-ambassadeur Thomas-Greenfeld noemde het "nonsens" dat president Poetin spreekt van het sturen van 'vredestroepen' naar Oost-Oekraïne. Volgens haar "weten we allemaal wat ze echt zijn". Haar Russische collega Nebenzja zei dat de Russische aanwezigheid in Oost-Oekraïne noodzakelijk is om bloedvergieten te voorkomen. Hij riep westerse landen op de situatie niet erger te maken en wees daarbij op de wapenleveranties van meerdere westerse landen aan Oekraïne.
- Premier Rutte kwam gisteravond bij Jinek met een eerste reactie op de ontwikkelingen. Hij noemde Poetin daar "totaal paranoia". "Hij zet de regering in Kiev weg als dictatuur, terwijl het een redelijk functionerend land is, met een democratisch gekozen regering en persvrijheid. Dat in tegenstelling tot Rusland zelf", zei Rutte.
Op deze kaart zie je dat maar een deel van de oblasten (provincies) door de separatisten wordt bestuurd:
De vragen
- Grote vraag is nu wat Rusland bedoelt met een 'vredesmissie'. Het decreet dat president Poetin gisteravond tekende over de inzet van militairen in de volksrepublieken geeft daarover geen uitsluitsel. Poetin zei alleen dat ze de vrede moeten handhaven.
- Ook is de vraag wat er nu op diplomatiek niveau gaat gebeuren. Voor vandaag staat in ieder geval nog een ontmoeting gepland van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken met zijn Oekraïense collega Kuleba. Gisterochtend zei Moskou nog dat er diplomatiek overleg mogelijk was. Er waren toen berichten over een mogelijke ontmoeting van Poetin met president Biden, al zei het Kremlin dat daar geen concrete plannen voor waren. De VS had sowieso al als voorwaarde gesteld dat er voor zo'n eventuele ontmoeting geen Russische inval in Oekraïne zou komen. CNN meldt dat de top nu onwaarschijnlijk is.
- Welke nieuwe sancties worden Rusland vandaag opgelegd?
