Wit-Russisch protest in tientallen landen, 'omdat het in eigen land niet meer kan'
In Amsterdam is gedemonstreerd tegen de Wit-Russische dictator Loekasjenko en diens harde repressie van politieke tegenstanders. Op de Dam zijn tientallen Wit-Russen bijeengekomen voor het protest. Wereldwijd wordt gehoor gegeven aan de oproep van de Wit-Russische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja tot internationale protestacties, precies een jaar na de arrestatie van haar man.
De betogers dragen vrijwel allemaal wit en rood, een verwijzing naar een oude vlag van Wit-Rusland die door de oppositie als protestsymbool is omarmd. Naast spreekkoren als Zjive Belaroes (leve Wit-Rusland) werden traditionele Wit-Russische volksliederen gezongen.
"Deze dag heeft eigenlijk twee betekenissen", legt Ilya Shcharbitski uit. Hij is een van de organisatoren van het Damprotest. "Sergej Tichanovski, de man van Tichanovskaja, zit al één jaar vast zonder zicht op een eerlijke rechtszaak. Daarnaast protesteren we voor alle andere honderden politieke gevangenen in Wit-Rusland." Door een megafoon werden hun namen opgesomd.
De Wit-Russische diaspora demonstreert al maandenlang tegen het regime van Loekasjenko, maar de internationale aandacht voor het land verslapte de afgelopen tijd. Dat is veranderd door de arrestatie van journalist Roman Protasevitsj en zijn vriendin nadat een lijnvlucht tussen twee EU-landen werd gedwongen te landen in Wit-Rusland.
Voor Shcharbitski is het belangrijk dat Europese regeringen nu "heel hard opstaan" tegen Loekasjenko, "om te laten zien dat zoiets nooit meer mag gebeuren. Je moet je in Europa veilig kunnen voelen." De Wit-Rus, die op zijn 13e naar Nederland verhuisde, wist al dat hij niet meer veilig naar zijn geboorteland kon, maar door de arrestatie van Protasevitsj voelt hij zich nu ook in de EU bedreigd.
Dat zeggen meer Wit-Russische Nederlanders. Zo vreest de Nederlands-Wit-Russische David van Bragt (18) dat demonstreren in Nederland gevolgen kan hebben voor familie in Wit-Rusland. Dat weerhoudt hem er niet van de straat op te gaan: "Ik demonstreer hier omdat mensen in Wit-Rusland dat niet meer kunnen."
Ook (kleine) protesten in Wit-Rusland
In de maanden na de frauduleus verlopen presidentsverkiezingen van vorig jaar, die Loekasjenko voor de zevende keer won, gingen wekenlang honderdduizenden Wit-Russen de straat op. Door hardhandige ingrijpen en de arrestatie van tienduizenden betogers komen zulke massabetogingen in het land niet meer voor.
Desondanks proberen Wit-Russen via subtiele protestacties hun tegengeluid te laten horen. Zo worden wit-rode vlaggen aan flatgebouwen gehangen of claxonneren automobilisten wanneer ze langs overheidsgebouwen rijden. Overigens worden ook voor zulke vergrijpen Wit-Russen opgepakt: onlangs kreeg een vrouw naar eigen zeggen een boete van omgerekend 750 euro vanwege het dragen van wit-rode sokken.
In buitenwijken van Minsk gaan Wit-Russen in kleine groepjes de straat op:
Ter vervanging van massabijeenkomsten in Minsk hoopt de Wit-Russische oppositie met protesten in tientallen wereldsteden de druk op Loekasjenko te blijven opvoeren. In met name Berlijn, Kiev en Warschau zijn grote mensenmenigten bijeengekomen. Daarnaast zijn er solidariteitsacties in onder meer Parijs, Londen, Perth en Seoul. Later vandaag zijn er acties in Canada en de Verenigde Staten.
Loekasjenko is sinds gisteren in de Russische badplaats Sotsji, waar hij overlegt met de Russische president Poetin. Zij spraken gisteren over "selectieve verontwaardiging vanuit het Westen" over de kwestie-Protasevitsj om "onrust in Wit-Rusland zaaien". Vandaag heeft Poetin zijn Wit-Russische buurman een nieuwe lening van een half miljard dollar toegezegd, meldt persbureau Interfax. Dat bedrag komt bovenop een lening van 1,5 miljard, die vorig jaar werd beloofd.
Volgens demonstrant David van Bragt is het absoluut niet zinloos om te demonstreren in een ver buitenland. "Het doet familie in Wit-Rusland goed om ons hier te zien demonstreren", zegt hij. "En aan alles komt een einde, elke dictator gaat een keer weg."
