Palestijnen in Beit Hanoun in Gaza keren na de wapenstilstand terug naar hun huis om de schade op te nemen
NOS Nieuws

Twee weken van gevechten tussen Israël en Hamas, wat is het resultaat?

Twee weken, honderden bombardementen op Gaza, duizenden raketten op Israël die grotendeels werden onderschept, 232 doden aan Palestijnse kant en 11 doden aan Israëlische zijde. De kille cijfers van een grimmig conflict dat, hoewel de strijdende partijen anders claimen, eigenlijk alleen verliezers kent.

Het heeft iets weg van een déjà vu. Na de oorlogen tussen Israël en Hamas in 2009 en 2014 had je bovenstaande ook kunnen schrijven, al verschillen de details en de exacte aanleiding van het conflict misschien.

Is er dit keer wel iets veranderd in de machtsbalans en is dit "een oprechte kans om vooruitgang te boeken" zoals de Amerikaanse president Biden vannacht zei? We vragen het aan drie correspondenten.

In Gaza is een gebrek aan schoon drinkwater, torenhoge werkloosheid en Hamas voert een repressief regime.

Correspondent Ties Brock

"In Gaza is de onderliggende situatie niet veranderd en die wordt door de Israëlische en Egyptische blokkade alleen maar erger", zegt correspondent Ties Brock. "Er is een gebrek aan schoon drinkwater, torenhoge werkloosheid en Hamas voert een repressief regime."

De problemen worden verergerd door de duizenden huizen die nu verwoest zijn, waardoor talloze families dakloos zijn geworden.

Brock ging terug naar de straat in Oost-Jeruzalem waar de spanning oplaaide:

'Dit is mijn huis. Kolonisten hebben het gestolen'

Israël meent Hamas jaren terug in de tijd te hebben geworpen door veel militanten te doden en militaire infrastructuur te vernietigen, zoals het tunnelnetwerk onder Gaza. Hamas claimt ook een overwinning, omdat ze met hun raketten Jeruzalem en Tel Aviv hebben bereikt en ze zich kunnen presenteren als verdediger van de Palestijnse zaak.

Ironisch genoeg hebben ze elkaar juist niet verzwakt, maar misschien in het zadel geholpen, denkt Brock: "Er zouden voor het eerst in vijftien jaar verkiezingen komen in de Palestijnse gebieden. President Abbas stelde die uit, officieel omdat Israël Palestijnen in Oost-Jeruzalem niet zou laten stemmen. Maar het vermoeden is omdat hij er slecht voorstond in de peilingen. Hij was een toeschouwer tijdens dit conflict, veel Palestijnen voelen zich daardoor in de steek gelaten en Hamas heeft zich populairder gemaakt."

Netanyahu langer aan de macht?

Ook voor de Israëlische premier Netanyahu geldt dat hij hierdoor langer aan de macht lijkt te blijven. Hij is verdachte in verschillende corruptiezaken en in de afgelopen twee jaar hebben vier verkiezingen geen stabiele regering opgeleverd. Maar zolang Netanyahu premier blijft, blijft hij waarschijnlijk ook uit de gevangenis.

De oppositie, met zelfs een Arabische partij, leek namelijk een akkoord te gaan sluiten over een regering zonder Netanyahu. Totdat Hamas raketten op Jeruzalem afschoot. Brock: "Die potentiële coalitie zit niet op één lijn als het gaat om het Israëlisch-Palestijnse conflict, dus de partijen trokken zich terug."

Nu is de kans op wéér nieuwe verkiezingen groot en tot die tijd blijft Netanyahu premier. Rechtsere partijen verwijten Netanyahu intussen Hamas te soft te hebben aangepakt. Praten over een structurele vrede tussen Israël en Palestijnen lijkt voorlopig dus niet aan de orde.

Dat Biden de Egyptische president Sisi nu prijst, is winst voor hem.

Correspondent Daisy Mohr

Voor de Arabische wereld was dit conflict een manier voor landen om zich te profileren, of juist een spagaat, zegt correspondent Daisy Mohr. Egypte trok een leidende rol naar zich toe door te bemiddelen tussen Israël en Hamas. Mohr: "Dat doet Egypte historisch gezien vaker, in 2014 kwam een bestand ook tot stand met hulp van Egypte."

Egypte werpt zich graag op als leider van de Arabische wereld. Het land verwijst regelmatig naar Caïro als zetel van de Arabische Liga, en hun bemiddelende rol helpt bij hun diplomatieke ambitie.

Na het bereiken van de wapenstilstand sprak de Amerikaanse president Biden zich lovend uit over Egypte en president Sisi, die "met zijn diplomatie een kritieke rol gespeeld heeft".

Voor Sisi heel fijn om te horen, zegt Mohr: "Sisi werd wel Trumps meest geliefde dictator genoemd, maar onder Biden is de relatie anders, met meer aandacht voor mensenrechten. Dus dat Biden Sisi nu prijst, is winst voor hem."

Voor andere Arabische landen is het vooral opgelucht ademhalen. Vorig jaar werden normaliseringsakkoorden getekend tussen Israël, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein, Marokko en Sudan. De Palestijnen zagen het als verraad, omdat Arabische landen eerder als voorwaarde stelden pas de banden met Israël te normaliseren als er sprake was van een Palestijnse staat.

In de reacties op het geweld van Israëlische zijde zag je de worsteling bij die landen goed, volgens Mohr: "De toon was wel anders dan bijvoorbeeld in 2014. Voor deze landen voelde dit conflict heel ongemakkelijk."

Bij het sluiten van de akkoorden werd tegen de eigen zeer pro-Palestijnse bevolking gezegd dat het hiermee juist beter mogelijk werd om druk op Israël uit te oefenen om het conflict met de Palestijnen op te lossen. Mohr: "Dat blijkt nu niet het geval."

Onder de bevolking in Arabische landen is vooralsnog weinig van Bidens hoop op structurele vrede terug te vinden. "Bij alle conflicten hier in de regio denkt men: 'eerst zien en dan geloven'."

Voor Biden was dit conflict een lakmoesproef.

Correspondent Marieke de Vries

De Verenigde Staten zijn altijd een zeer belangrijke speler in het Midden-Oosten. En voor Biden was dit conflict "een lakmoesproef", zegt correspondent Marieke de Vries: "Trump was natuurlijk volledig pro-Israël en de Democraten van oudsher ook. Maar er is toenemende druk vanuit de linkerflank van de Democraten voor een kritischer geluid tegen Israël."

Politici op die flank namen het woord apartheid in de mond om de behandeling van de Palestijnen in Israël en in de bezette Palestijnse gebieden te omschrijven. Dat deden ze in navolging van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, die in april met een zeer kritisch rapport over Israël kwam.

Maar Biden boog niet voor die druk. In ieder geval niet in het openbaar. Achter de schermen werd wel degelijk druk uitgeoefend door telefoontjes met Netanyahu. Publiekelijk liet Biden vooral weten dat Israël het recht heeft zichzelf te verdedigen, het oude adagium van Amerika als het aankomt op Israël.

De Vries: "Amerika draagt Israël een warm hart toe vanwege de Joodse bevolking, maar vergeet ook niet dat Israël de belangrijkste bondgenoot is van Amerika in het Midden-Oosten. Israël is een strategische partner van de VS, ten opzichte van tegenstanders als door Iran gesteunde milities in Syrië."

Of de VS zich nu actiever wil bemoeien met een langetermijnoplossing is maar de vraag, zegt De Vries. De VS wil zich minder bezighouden met brandhaarden in het Midden-Oosten. Tekenend is dat Biden tot een paar dagen geleden vooral opriep tot sustainable calm: duurzame rust.

De Vries: "Dit conflict stond niet op zijn prioriteitenlijstje. Of dit conflict de Israëlisch-Palestijnse kwestie weer op zijn radar brengt, is afwachten."

Israëlische ambassadeur Naor Gilon en de vertegenwoordiger van Palestijnse Autoriteit Rawan Sulaiman vertelden vanavond in Nieuwsuur hoe zij naar het staakt-het-vuren kijken:

Israëlische en Palestijnse ambassadeurs over het staakt-het-vuren

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl