Wat het opstappen van minister Kaag betekent voor de formatie

De Tweede Kamerverkiezingen waren op 17 maart. Dat is vandaag precies een half jaar geleden en er is nog steeds geen zicht op een nieuw kabinet. Het vertrek van D66-leider Kaag als minister van Buitenlandse Zaken kan misschien een slinger aan de formatie geven. Dat moet het komende weekend op landgoed De Zwaluwenberg duidelijk worden.

De formatie zit al maanden muurvast op de onderlinge verhoudingen. Zelfs een minderheidskabinet vormen lijkt op dit moment lastig. Want de twee winnaars van de verkiezingen, VVD en D66, willen allebei een andere richting uit en de sfeer tussen Rutte en Kaag leek niet erg goed te zijn.

De vraag is nu wat haar vertrek als minister van Buitenlandse Zaken betekent voor de onderlinge verhoudingen en voor de vorming van een nieuw kabinet.

Het opstappen van Kaag is het zoveelste incident in deze formatieperiode, die op 18 maart begon. Een week later waren op een foto van verkenner Ollongren de notities die ze onder haar arm hield te lezen: "Positie Omtzigt, functie elders."

VVD-leider Rutte ontkende aanvankelijk dat hij met de verkenners over het kritische CDA-Kamerlid heeft gesproken. Maar dat bleek later toch het geval te zijn. Het leverde hem een breed gesteunde motie van afkeuring van coalitiegenoten D66 en CDA op.

Toen dit begin april speelde zette Kaag de boel verder op scherp door te zeggen dat ze zelf niet zou doorgaan met een motie van afkeuring aan haar broek. "Maar ik ben een ander persoon." Dat Rutte wel aanbleef als minister-president stond haaks op haar ideaal van "nieuw leiderschap", maakte ze duidelijk.

In haar H.J. Schoo-lezing van begin deze maand deed Kaag er nog een schepje bovenop. Zonder hem expliciet te noemen uitte ze forse kritiek op Rutte. "Leiderschap is voor mij het tegenovergestelde van regelen en ritselen zonder visie", zei ze. En over zichzelf: "Soms heb ik het gevoel dat ik me op een ander spoor begeef dan mijn tegenstrevers en collega's in de politiek."

Nieuwe poging

De nieuwe informateur Remkes gaat komend weekend een poging doen om schot in de zaak te brengen. Hij neemt de partijleiders Rutte (VVD), Kaag (D66) en Hoekstra (CDA) mee naar landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum, waar ze in alle rust nader tot elkaar kunnen komen. Het zou niet de eerste keer zijn dat een verblijf buiten Den Haag een formatie vooruit helpt.

D66-leider Kaag lijkt er in geval zin in te hebben. "Ik ga leuk door als fractievoorzitter en hopelijk een nieuw kabinet maken. We gaan formeren. Nog meer tijd", zei ze gisteravond pal na haar aftreden als minister.