VVD wilde best formatiegesprekken met links, CDA echt niet
De VVD is in een cruciale fase van de kabinetsformatie bereid geweest om met de twee linkse partijen GroenLinks en PvdA te gaan onderhandelen. Er is zelfs een extra fractievergadering geweest waarin VVD-leider Rutte hier groen licht voor kreeg van zijn fractiegenoten. Dat bevestigen bronnen aan de NOS.
Waarom die onderhandelingen toch niet doorgingen ligt niet aan een blokkade van VVD-leider Rutte. Door een samenloop van omstandigheden is het gewoon nooit zo ver gekomen.
Op donderdag 19 augustus komt de VVD-fractie bij elkaar. De twee linkse partijen zouden samen een fractie gaan vormen, zo werd de VVD-Kamerleden verteld. Het is de week dat onder leiding van informateur Hamer wordt gezocht naar een uitweg uit de impasse. De formatie zit compleet in het slop.
D66 wil niet met de ChristenUnie, en VVD en CDA blijven weigeren met de twee linkse partijen samen te onderhandelen. Rutte en Hoekstra vinden dat één linkse partij te veel en bovendien is het niet nodig voor een meerderheid. Aan de andere kant constateert informateur Hamer dat de PvdA (Ploumen) en GroenLinks (Klaver) elkaar niet zullen loslaten.
Rutte houdt in zijn achterhoofd dat dit een opening kan bieden.
Al voor de zomer diende zich een uitweg aan. Bij informateur Hamer vertelde Klaver aan Rutte dat hij en Ploumen vergaande plannen hebben om de twee linkse fracties veel hechter te laten samenwerken, het woord fusie valt zelfs. Rutte houdt in zijn achterhoofd dat dit een opening kan bieden, zo bevestigen bronnen. "Hij is altijd op zoek naar geitenpaadjes", zegt een betrokkene. "En hier zag hij er eentje."
VVD en D66 beginnen samen aan hun zomeropdracht van informateur Hamer om een opzet voor een regeerakkoord te schrijven. Als het stuk klaar is blijkt dat de twee linkse partijen elkaar nog altijd niet willen loslaten. Iets waar VVD en CDA wel op hadden gehoopt. Rutte herinnert zich zijn 'geitenpaadje' en volgens betrokkenen is bij hem het idee gegroeid dat een fusie van de linkse fracties een nieuwe situatie zou kunnen betekenen.
Bij GroenLinks en de PvdA zeggen ze dat er nooit een concreet fusieplan is geweest. Wel zou een vergaande vorm van samenwerking uiteindelijk kunnen uitmonden in een fusie, als de onderhandelingen inderdaad leiden tot linkse deelname aan een kabinet. In de hoofden bij VVD en D66 is een fusie dichterbij, zij gaan er wel degelijk van uit dat links zo ver zou willen gaan. Bronnen zeggen dat daar ook signalen over zijn geweest.
Terug naar de fractievergadering op 19 augustus van de VVD. De linkse fusie ligt daar op tafel. Als PvdA en GroenLinks een fusie aankondigen, dan is Rutte bereid de onderhandelingen te beginnen. Hij krijgt toestemming van zijn fractie om in dat geval te gaan onderhandelen.
De linkse partijen zijn 'not amused'.
Op diezelfde dag hoort de NOS dat het fusieplan gezien wordt als een serieuze optie. VVD en D66 spreken erover met de informateur. De NOS brengt het als groot nieuws. De linkse partijen zijn 'not amused'. Overvallen door de berichtgeving begint daar het verzet tegen de beeldvorming. Fuseren "omdat rechts dat wil", daarvan kan natuurlijk geen sprake zijn. Als de achterbannen dat maar weten.
Het is een streep door de rekening van PvdA en GroenLinks. Zij zijn de regie kwijt over het zelf bekendmaken van hun plan voor een hechte samenwerking. Dat terwijl het bij de PvdA-fractie al gevoelig lag. Eén fractievoorzitter die het boegbeeld moet zijn van twee partijen? Kamerleden die hun portefeuilles en dus invloed moeten delen met een ander? Bij de PvdA mengen oudgedienden als oud-partijvoorzitter Hans Spekman en oud-Kamerlid Adri Duivesteijn zich onmiddellijk in de discussie. "Het einde van de PvdA is ingezet", zegt Duivesteijn.
Noodgedwongen trommelen Ploumen en Klaver op vrijdag 20 augustus de parlementaire pers op om te vertellen dat ze tijdens de formatie als één team gaan opereren. Ze wilden hun plannen eigenlijk in alle rust pas een week later ontvouwen. "Een bijzondere stap", noemt Klaver de samenwerking tijdens het persmomentje in de gang van Den Haag Centraal. Maar een fusie is het niet. Ze gaan veel minder ver dan VVD en D66 dachten.
De brokstukken blokkeren het geitenpaadje van Rutte.
De brokstukken blokkeren het geitenpaadje van Rutte. De VVD laat diezelfde avond nog weten dat twee linkse partijen er nog steeds één te veel is. Voor CDA-leider Hoekstra maakt het allemaal niets uit. Zijn partij zou zelfs na een linkse fractiefusie niet te vermurwen zijn geweest. Hij zat er veel harder in dan Rutte, al gingen ze er bij de VVD van uit dat dat nog kon veranderen.
Het beeld dat het vooral Rutte was die niks voelde voor gesprekken met links behoeft dus wel enige bijstelling. Of de samenwerking tussen Klaver en Ploumen en een mogelijke fusie aan de verre horizon genoeg zijn voor een herkansing moet de komende weken blijken.
Morgen houdt het CDA een partijcongres. Dat wordt live uitgezonden op NPO Politiek vanaf 09.15 uur.
