Dag na rellen: glasscherven, woedende burgemeesters en zorgen om komende dagen

Met glasscherven op straat, tal van vernielde panden en vooral veel vraagtekens wordt Nederland een dag na de rellen in zeker tien gemeenten wakker.

De rellen begonnen gisteren in Amsterdam en Eindhoven rond demonstraties tegen de coronamaatregelen die vooraf verboden waren door beide gemeentes. Ze sloegen na het ingaan van de avondklok over in andere gemeenten als Tilburg, Stein, Roermond en Apeldoorn. Voorzitter van de veiligheidsregio's Hubert Bruls zei in het NOS Radio 1 Journaal dat "de gebeurtenissen werkelijk alle perken te buiten gingen".

De schade in Eindhoven is groot en sommige inwoners zijn spontaan gekomen om de rotzooi op te ruimen:

Bruls, die ook burgemeester van Nijmegen is, wil nog niet zo ver gaan om demonstraties tegen de coronamaatregelen nu te verbieden. "Maar bedenk wel wat je je op de hals haalt als je zoiets wilt organiseren." Hij is bang dat de demonstraties worden gekaapt door wat hij 'coronahooligans' noemt. Bruls zegt dat mensen zich moeten bedenken of ze andere methoden kunnen gebruiken om hun stem te laten horen.

Gehavende binnenstad

De binnenstad van Eindhoven ziet er in de vroege ochtend na de rellen nog gehavend uit. De eerste meters bij de ingang van het Centraal Station zijn afgezet met lint, zodat treinreizigers niet geraakt worden door glas dat nog van de eerste verdieping naar beneden valt.

"Je ziet hier mensen aankomen en omhoog kijken. Sommigen schouderophalend en sommigen met hand voor de mond van afschuw", zegt verslaggever Marc Hamer in het NOS Radio 1 Journaal.

Sommige inwoners hebben wel begrip voor de demonstraties tegen de avondklok, maar het geweld en de vernielingen wijzen ze af:

25 medewerkers van sociale werkplaats Ergon gingen in de nacht al de straat op om de binnenstad weer enigszins toonbaar te maken. Verschillende inwoners van Eindhoven hebben de reinigingsdienst gevraagd of ze mogen meehelpen met opruimen, zegt een woordvoerder van Ergon tegen Omroep Brabant.

De Eindhovense burgemeester John Jorritsma sprak vanochtend opnieuw zijn verontwaardiging uit. "Dat dit kan in mijn stad en in Nederland. Die mensen zijn compleet gestoord en trekken zich nergens iets van aan", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Volgens Jorritsma is de schade in zijn stad "ongekend en enorm". Jorritsma: "Dit was geen demonstratie. Dit was excessief geweld, verveling, lamlendigheid." De burgemeester denkt dat de relschoppers niet alleen uit Eindhoven kwamen. "Hooligans kwamen uit alle hoeken en gaten van het land, ze hadden op sociale media met elkaar afgesproken."

Gisteren nam de burgemeester het woord burgeroorlog in de mond. "Je ziet wat de rellen in Eindhoven voor navolging kregen in andere gemeenten. Als je op zo'n manier het land in de fik steekt, dan lijkt het wel burgeroorlog", benadrukt Jorritsma vanochtend nogmaals.

Ook andere Brabantse burgemeester reageren ontzet op het geweld in hun steden. Burgemeester Theo Weterings van Tilburg vindt het "volstrekt verwerpelijk" dat ondernemers die door de coronacrisis zijn geraakt door de rellen nog eens extra zijn getroffen.

In zijn Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant werden achttien relschoppers opgepakt. Weterings schrok van de agressie richting agenten en "de totale minachting voor alle mensen die al maanden in de frontlinie van de zorg voor onze gezondheid vechten, door het negeren van alle coronamaatregelen inclusief de avondklok", zo zegt hij tegen het Brabants Dagblad.

Hij verwacht de komende dagen meer aanhoudingen op basis van camerabeelden en wil de schade zoveel mogelijk verhalen op de relschoppers.

Triest

Ook waarnemend burgemeester Meijer van Enschede, waar door relschoppers het ziekenhuis Medisch Spectrum Twente werd bekogeld, vindt het "triest" dat winkeliers "op deze manier extra gedupeerd worden", mailde hij gisteravond aan de Enschedese raad, schrijft de krant Tubantia.

In Venlo raakte afgelopen nacht een agent gewond nadat een steen door een ruit van een politieauto werd gegooid, meldde de Limburgse politie vanochtend. In meerdere Limburgse gemeenten was "grote onrust", aldus de politie. In Roermond en Stein werd de hulp ingeroepen van de marechaussee.

De Limburgse waarnemend politiechef Inge Godthelp noemde de rellen "geen visitekaartje" voor de Nederlandse samenleving. "En het is niet hoe we ons als politie moeten laten bejegenen. In het hele land met het hele korps hebben we een enorme inzet moeten doen. Een inzet die te denken geeft voor de komende dagen", zegt ze.

Zo was er in Amsterdam gisteravond al "uit voorzorg" extra bewaking bij de ambtswoning van burgemeester Halsema, schrijft NH Nieuws.

Politiechef Godthelp benadrukt de steunbetuigingen via onder meer sociale media aan het adres van de politie te waarderen. Ook wordt er via sociale media aangeboden te helpen met het opruimen van de ravage die door de relschoppers is veroorzaakt.

Aan het einde van de middag is er een Veiligheidsberaad. Daarin zullen de voorzitters van de 25 veiligheidsregio's met onder anderen justitieminister Grapperhaus de onlusten van gisteren bespreken. Ook Jorritsma sluit zich bij dat gesprek aan. "We gaan ons hoofd breken over een aanvalsplan." Maar wat dat inhoudt, laat hij in het midden. "Ik leg geen strategie bloot."

Veiligheidsberaadvoorzitter Hubert Bruls zegt de gevoelens van burgmeesters als Jorritsma goed te begrijpen. Hij kijkt naar eigen zeggen met een gemengd gevoel terug op de invoering van de avondklok afgelopen weekeinde. "Het merendeel van de burgers heeft de regels goed nageleefd. Maar het gedrag van gisteren gaat alle perken te buiten", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Bruls heeft het idee dat relschoppers in andere gemeenten geïnspireerd zijn geraakt na het zien van het geweld in met name Amsterdam en Eindhoven. "Dat maakt het wel buitengewoon ernstig en zal ook een kernpunt van ons overleg zijn. Hoe zorg je dat het niet te veel overslaat?"