Beurs op recordhoogte na onvergetelijk economisch jaar

• 

  André Meinema

  Verslaggever economie

De uitbraak van de coronapandemie heeft de economie in een ongekend diepe recessie gestort, de grootste krimp sinds de Tweede Wereldoorlog. De Europese Commissie raamt de krimp in de EU dit jaar op gemiddeld 7,5 procent. Tegelijkertijd heerst op de beurs juist een feeststemming: vandaag stond de Amsterdamse AEX op de hoogste stand in twintig jaar. Een terugblik op een bizar economisch jaar.

De AEX tikt op 17 februari het hoogste koerspunt aan: 630 punten. Kort daarna breekt de coronacrisis los. Hele sectoren gaan op slot, grenzen worden gesloten, reizen wordt bijna onmogelijk, overal staan vliegtuigen aan de grond en het handelsverkeer hapert.

De beursindex zakt loodrecht naar beneden, naar 393 punten op 16 maart: een val van ruim 37 procent. De start van coronacrisis veroorzaakt een kortstondige, maar diepe koersdip.

De aandelenbeurzen stortten dus in, maar herstelden zich wonderlijk snel en staan inmiddels recordhoog. De economie liet in het derde kwartaal een ongekend sterk herstel zien, V-vormig, alsof de coronacrisis een korte stroomonderbreking is.

De AEX staat met bijna 630 punten net zo hoog als vóór de crisis, een stijging van maar liefst 60 procent in negen maanden tijd. Wie naar buiten kijkt en de stille winkelstraten ziet, de gesloten winkels en horeca en de lege vliegvelden, en vervolgens een blik werpt op de koersenborden, krijgt de indruk van twee verschillende werelden.

Overheden en centrale banken houden de boel overeind met ongekende geldsteun aan burgers en bedrijven. In de eurozone klotst volgens de Europese Centrale Bank (ECB) inmiddels bijna 3500 miljard euro rond, het zogeheten liquiditeitsoverschot (liquidity excess).

De staatsschuld groeit excessief, maar dat is gezien de grote crisis en de lage rente nauwelijks een probleem.

Diep en abrupt

Het meest opmerkelijke aan het afgelopen economisch jaar zijn de diepte, het abrupte karakter en de wereldwijde verspreiding van de recessie, en de snelle en daadkrachtige beleidsreactie van overheden en centrale banken, vindt oud-hoofdeconoom van ABN Amro Han de Jong. Ook de stevige huizenmarkt, de beperkt opgelopen werkloosheid en het geringe aantal faillissementen zijn volgens hem verrassend.

"De beurs is geen volledige weerspiegeling van de economische bedrijvigheid", zegt econoom De Jong. Niet alle bedrijven staan aan de beurs genoteerd en voor het merendeel zijn het grotere internationale bedrijven die lokaal meestal niet zoveel betekenen.

'Corona-profiteurs' vaker op de beurs

"Sommige sectoren die op de beurs oververtegenwoordigd zijn, profiteren juist van de situatie, denk aan tech-bedrijven zoals Apple, Amazon en Google, terwijl horeca en andere sectoren die in zwaar weer verkeren juist weer niet op de beurs worden verhandeld."

Op Wall Street valt het verschil in bedrijven goed op. De traditionele Dow Jones-index heeft per saldo dit jaar een fractioneel hogere eindstand, zo'n 7 procent, de met technologiebedrijven geladen Nasdaq-index daarentegen staat bijna 50 procent hoger.

Daarbij komt de extreem lage rente op de kapitaalmarkten die de beurskoersen opstuwt in de zoektocht naar rendement. En niet te vergeten: "Een behoorlijk deel van de economische schade die normaal in recessies door bedrijven wordt geleden is afgewenteld op de overheidsfinanciën."

Meer beleggers

Er is nog iets aan de hand op de beurzen. Beleggersbank DeGiro ziet sinds 2018 een sterke toename van het aantal beleggers. "Vooral twintigers en dertigers, die zijn goed voor de helft van het aantal nieuwe accounts", aldus Esmond Berkhout van DeGiro.

"We zagen al een sterke groei van het aantal klanten voor de uitbraak van corona. Dit leek vooral te komen door de negatieve rente op spaarvermogen. In maart, de zomer en november was er zelfs een uitzonderlijke piek." De nieuwe beleggers hebben vooral aandacht voor de grotere techfondsen en Tesla.

De grote vraag is of er vaste grond ligt onder de huidige koersen. "Ik begrijp de logica van de markten, maar heb wel zorgen", zegt De Jong. "Veel beleggingsstrategen en investeringsbanken houden de markt en elkaar hetzelfde positieve plaatje voor ogen en dan moet je opletten. En er zijn veel mensen dit jaar in aandelen gestapt, opgejaagd door de stijgende koersen en het rendement van niks op spaargeld. Het zit ze dit jaar echt mee. Maar wat als het een poos tegenzit, gaan ze dan halsoverkop verkopen?"

Goud en bitcoin

Doorgaans vormen goud en in zekere zin de bitcoin een vluchtheuvel in tijden van crisis en economische onzekerheden, maar in deze coronatijden gedragen ze zich abnormaal.

In maart daalde de goudprijs tegen de trend in naar minder dan 1500 dollar voor een troy ounce (31,1 gram), om vervolgens in de zomer mee te liften naar meer dan 2000 dollar. Momenteel kost goud 1890 dollar.

Hetzelfde verhaal gaat op voor de bitcoinkoers, die in maart kelderde naar 5000 dollar om vervolgens te stijgen naar nu 27.000 dollar, een all time high. Daarmee is het oude record van 18.984 dollar van drie jaar geleden verpulverd.

2021

Corona heeft impact op de economie en de financiële markten en hoe die functioneren. Maar econoom Han de Jong denkt niet dat de economie wezenlijk anders wordt. "In het begin van de pandemie werd vaak gezegd dat we op grote schaal zouden gaan deglobaliseren. Dat heeft me altijd onwaarschijnlijk geleken."

Afgaande op de hogere beurskoersen lijken beleggers optimistisch over het beteugelen van de pandemie en het economisch herstel. Economen delen de verwachting van een stevige heropleving van de economie, met inhaalgroei, winstherstel voor bedrijven en dus stijgende beurskoersen.

Corona verlamt de economie, maar de hele economische en financiële infrastructuur is nog gewoon intact, in tegenstelling tot bijvoorbeeld in een oorlog of bij een natuurramp. Met effectieve vaccins worden een normale samenleving en bedrijvigheid weer mogelijk en veert de economie snel terug naar normaal, een soort doorstart met de remmen los, verwachten economen. Dankzij de stimuleringspakketten van centrale banken en overheden zal de groei naar verwachting van economen een extra duw in de rug krijgen, net als de beurskoersen.