Economie in crisis, maar beurskoersen stijgen: hoe kan dat?

• 

  André Meinema

  Verslaggever economie

Het is een bizar beeld: de economie beleeft de grootste en diepste crisis in 100 jaar, een pandemische crisis die alles overhoop haalt en wereldwijd veel lamlegt, maar de aandelenbeurzen jubelen.

In bijna alle landen verschrompelt de economie, de zwaar getroffen Verenigde Staten stevenen dit kwartaal af op een ongekende krimp van 7,5 procent. In luttele weken tijd telt de VS al 36,5 miljoen werklozen, een kwart van de beroepsbevolking zit inmiddels zonder baan. De Grote Depressie van de jaren 30 is vergeleken hierbij klein bier.

Wereldwijd zijn er al 5 miljoen coronabesmettingen en 320.000 doden. Veel landen zitten nog op slot, met haperende handelsstromen en productieketens tot gevolg. Hier en daar komt er weer iets van economische activiteit op gang, maar veel ligt nog stil.

En dan moet de echte fall-out eigenlijk nog komen. De economische schade die het coronavirus aanricht is volgens het Internationaal Monetair Fonds groter dan gedacht. Veel bedrijven gaan het niet redden, ondanks alle overheidssteun. Op de beurzen zie je daar niet veel van terug.

Opzienbarend herstel

De uitbraak van covid-19 in Europa in februari stortte de financiële markten in een crisis, nog eens extra aangewakkerd door ingestorte olieprijzen. De beurzen noteerden op dat moment nog koerstoppen. Vier weken achtereen daalden de beurzen, terwijl de coronacrisis woekerde, heel Europa in zijn greep kreeg en de VS overspoelde.

Eind maart, op het dieptepunt, draaide de markt en herstelden de beurskoersen opzienbarend. Binnen een paar weken steeg de AEX in Amsterdam met meer dan 100 punten, alsof de coronacrisis over en uit was. De immense miljardeninjecties en steunmaatregelen van overheden en centrale banken voedden markten met geld en optimisme over een snelle uitweg en herstel uit de crisis. Zigzaggend klommen de koersen omhoog.

Hoop op vaccin

Maar eind april haperde het herstel. Koersen gingen op en neer, een reflectie van de onzekerheid over de diepte en de duur van de economische crisis. Het aanvankelijke optimisme over een snel economisch herstel in V-vorm, meer een soort doorstart dan een opstart, maakt plaats voor somberder scenario's.

Geen V maar meer een langgerekte U, of een W-vormig herstel waarbij er een tweede of nog meer covid-19 golven op ons afkomen. Of een L van lang en laag, of wellicht een Z-scenario, van zero, waarbij het eigenlijk niet meer goed komt.

Koersen hebben weinig nodig om heftig te bewegen en beleggers voeden zich vooral met hoop. Hoop op een snel en afdoend vaccin tegen covid-19 en dus economisch herstel.

Of een aandeel duur of goedkoop is wordt afgemeten naar de koers versus de verwachte winst. Een hoge winst rechtvaardigt een hogere prijs, winstwaarschuwingen en slechte vooruitzichten niet.

Bijkomend probleem is dat aandelenkoersen onbetrouwbaar zijn en bij lange na niet altijd de economische realiteit weerspiegelen, door de massieve steun van overheden en centrale banken. Het vele geld en de negatieve rente verzieken in zekere zin de markt en houden bedrijven op de been die het eigenlijk niet verdienen. Het geld werkt als een magneet bij een kompasnaald waardoor het prijskompas niet goed werkt. Beurskoersen zijn als het ware het noorden kwijt.

Het regent ondertussen omzet- en winstwaarschuwingen, de winstperspectieven zijn enorm verslechterd en de kwartaalresultaten tonen enkel nog maar de beginschade.

Winnaars in een crisis

Stijgende beurskoersen zijn in een crisismarkt niet ongewoon. In de dotcom-crisis van 2001-2003 en de financiële crisis in 2008-2009 werden kelderende koersen en crashes van tijd tot tijd afgewisseld met scherpe koersstijgingen. Koersen gingen stuiterend omhoog en omlaag, in een soort golven van negativisme en optimisme, verontrustende berichten en hoopvolle verwachtingen.

Wat meespeelt is dat er ook in een crisis altijd winnaars zijn, bedrijven die verdienen aan de misère.. Die rol lijkt nu weggelegd voor techbedrijven: webwinkels en bouwers van platforms lijken de dans te ontspringen, zoals Amazon, computer- en smartphonegigant Apple en Teams-ontwerper Microsoft.

De beurskoersen van deze bedrijven schieten omhoog en zijn de crisis vaak al voorbij. Dat verklaart ook waarom de technologiebeurs Nasdaq sterker stijgt dan de oudere beursbroer Dow Jones: het nieuwe normaal verslaat de oude economie.

Om diezelfde reden kun je zelfs in crisistijd voor een beursgang kiezen. Koffiebrander Douwe Egberts wil binnen een paar weken naar de beurs. Twee maanden geleden bliezen ze het nog af omwille van de turbulentie op de beurzen. De reden om nu te gaan? Koffie is crisisbestendig. En het liefst sterke koffie.