Contrast met vorige Prinsjesdagen is groot, 'ik mis Oranjefranje'

Ja, er waren opvallende hoedjes en de koning las de Troonrede voor, maar verder was veel op Prinsjesdag 2020 anders dan anders. In plaats van de gebruikelijke hordes Oranjefans stonden er bij elkaar enkele honderden toeschouwers langs de route en bij Paleis Noordeinde.

Burgemeester Jan van Zanen van Den Haag kijkt tevreden terug op het verloop van de koninklijke ceremonie. Mensen hebben massaal gehoor gegeven aan zijn oproep vooral thuis te blijven in verband met de coronacrisis.

'Ik mis het'

Oranjefans begrijpen dat het nou eenmaal niet anders is. "Ik mis wel een beetje de Oranjefranje", zegt een vrouw bij Paleis Noordeinde. "Wij komen hier al jaren, altijd met een Oranjehoed op. Maar dit jaar is het anders."

Bekijk hier een overzicht van deze uitzonderlijke editie van Prinsjesdag:

Het programma begint op een voor het publiek afgesloten Binnenhof. Witte busjes staan klaar om de parlementariërs naar de Grote Kerk te vervoeren. In tegenstelling tot voorgaande jaren vindt daar de Troonrede plaats en niet in de Ridderzaal. De Kamerleden die de bus nemen, dragen speciaal voor Prinsjesdag gemaakte mondkapjes.

Maar sommigen dragen liever een ander mondmasker:

Zoals GroenLinks-Kamerlid Bromet al schrijft, het is een opvallend warme dag. Uiteindelijk wordt het zelfs een record: nooit eerder werd zo laat in het jaar een tropische dag (30+ graden) vastgelegd sinds het begin van de metingen.

Vanwege het weer gaan diverse parlementariërs te voet van het Binnenhof naar de Grote Kerk. En ondanks de felle zon, of juist ter bescherming daartegen, draagt een aantal ministers en Kamerleden traditiegetrouw opvallende hoeden en hoofddeksels.

In de Grote of Sint-Jacobskerk verzamelen politici zich voor de Troonrede. De rode stoelen staan op afstand van elkaar dus tientallen Kamerleden kunnen er vanwege de coronamaatregelen niet bij zijn. Er mogen zo'n 270 mensen aanwezig zijn, in tegenstelling tot de ongeveer duizend gasten in de Ridderzaal.

VVD-Kamerlid Wiersma laat via Twitter weten dat hij Prinsjesdag thuis volgt met zijn gezin:

"De coronacrisis is ongekend in onze geschiedenis", opent voorzitter van de Eerste Kamer Jan Anthonie Bruijn het woord in de Grote Kerk. "We denken aan de mensen die overleden zijn en de nabestaanden die ze moeten missen."

Het wachten is op de koninklijke familie. Bij Paleis Noordeinde verzamelen zich toch tientallen tot zo'n honderd Oranjefans die hopen daar Willem-Alexander en Máxima te zien. Ze negeren daarbij het dringende verzoek weg te blijven en niet alle toeschouwers houden voldoende afstand.

Normaal gesproken klinkt het Wilhelmus als het koninklijk paar het paleis verlaat. Maar ditmaal is alleen applaus te horen van omstanders:

Voor het eerst sinds 1974 is er geen Gouden of Glazen Koets; Willem-Alexander en Máxima worden opgehaald met de auto. Afgezien van de escorterende motoren en auto's is er geen ceremoniële begeleiding langs de route.

Rondom de Grote Kerk staan witte hekken; er zijn geen toeschouwers bij de aankomst van het koninklijk paar. In de kerk is wel het Wilhelmus te horen, maar niemand mag meezingen.

'Anders-dan-anders-Prinsjesdag'

"Door het coronavirus werd dit voorjaar ineens alles anders", begint koning Willem-Alexander de Troonrede. "Ook deze anders-dan-anders-Prinsjesdag op anderhalve meter afstand, niet in de Ridderzaal, en met minder mensen, tradities en uitbundig rood-wit-blauw, maakt dat tastbaar."

Bekijk hier de volledige Troonrede:

De belangrijkste hoofdpunten uit de Miljoenennota vind je hier.

Na de toespraak vraagt de voorzitter van de Verenigde Vergadering Bruijn iedereen op te staan. Hij roept "Leve de Koning!", maar in tegenstelling tot normaal mag niemand anders driemaal "hoera" roepen. Dit in verband met mogelijke verspreiding van het coronavirus.

De gezichtsuitdrukking van de voorzitter na de laatste 'hoera' verraadt dat het voor hem ook een vreemde gewaarwording is:

De koning en koningin moeten daarna gelijk de kerk verlaten. Anders zouden ze zich eerst even terugtrekken in de Koninginnekamer, een zijkamer van de Ridderzaal. Maar vanwege de coronamaatregelen is dat nu onmogelijk.

Er is ook geen balkonscène, waarbij de aanwezige leden van het Koninklijk Huis zwaaien naar het publiek. Voor Paleis Noordeinde staan dan ook amper nog Oranjefans. "Waar normaal het hoogtepunt is van de dag, is het nu totaal uitgestorven", zegt NOS-verslaggever Martijn Bink.

Veruit de meeste liefhebbers hebben de ceremonie vanuit huis gevolgd. Maar als het aan hen ligt, en de pandemie volgend jaar onder controle is, zijn ze er volgend jaar weer bij in plaats van voor de tv.