De maximumsnelheid op rijkswegen en provinciale wegen moet op korte termijn omlaag. Dat is een van de aanbevelingen die de commissie-Remkes deed aan het kabinet om de uitstoot van stikstof terug te dringen en de natuur in Nederland te herstellen. De voorgestelde snelheidsmaatregel riep veel vragen op.
Waarom stoten we minder stikstof uit als we langzamer rijden?
Stikstof is er in allerlei verbindingen, zoals ammoniak en stikstofoxide. Dat laatste is een reactie tussen stikstof en zuurstof die ontstaat bij verbranding op hoge temperatuur, zoals in de verbrandingsmotor van je auto. "Hoe harder je rijdt, hoe meer benzine je verbrandt en hoe meer stikstofoxide er de lucht in gaat", vertelt Wim de Vries, stikstofhoogleraar aan de Wageningen Universiteit.
Overigens komt natuurlijk niet alleen bij de verbranding van benzine in personenauto's stikstofoxide vrij. Dat gebeurt ook in bijvoorbeeld de luchtvaart en scheepvaart. Op die sectoren heeft de commissie-Remkes zich in het advies van gisteren nog niet gericht. Er komt namelijk volgend jaar een tweede rapport met adviezen voor de langere termijn. Daarin betrekt de commissie ook het openbaar vervoer, vrachtvervoer, de scheepvaart en luchtvaart.
Zijn we door die lagere snelheid straks niet langer onderweg?
"Lagere snelheden leiden tot langere reistijden," staat in het advies van de commissie-Remkes. Als we op sommige trajecten terug moeten van 130 naar 100 kilometer per uur, lijkt het inderdaad logisch dat we dan langer onderweg zijn.
Maar volgens Dick de Waard, hoogleraar verkeerspsychologie en mobiliteitsbehoud aan de Rijksuniversiteit Groningen, overschatten veel mensen de tijdwinst bij een hogere snelheid. "In Nederland kun je eigenlijk maar op relatief korte stukken 120 of 130 rijden. Bovendien wordt het verkeer continu gestoord door op- en afritten. En er zijn continu wijzigingen die heel verwarrend kunnen zijn voor de gemiddelde weggebruiker: 's avonds 130, overdag weer een andere snelheid."
Op deze snelwegen vlakbij natuurgebieden mag je nu meer dan 100 kilometer per uur rijden:
Een lagere maximumsnelheid zou bovendien tot een betere doorstroming leiden en daarmee tot minder files, aldus de commissie-Remkes.
Hoe kan het dat we door langzamer te rijden minder vaak in de file staan?
Op trajecten waar je 130 kilometer per uur mag rijden, zijn de snelheidsverschillen nu groot. Vrachtwagens mogen bijvoorbeeld maar 80 kilometer per uur. "Hoe groter die snelheidsverschillen, hoe onrustiger het verkeersbeeld", zegt Tijmen van de Poll, adviseur milieukwaliteit bij advies- en ingenieursbureau Royal HaskoningDHV.
"Bij een snelheidsverlaging breng je de snelheden dichter bij elkaar, waardoor er een rustiger verkeersbeeld ontstaat en de ruimte op de weg beter benut kan worden. Dat zorgt voor een betere doorstroming."
En een betere doorstroming betekent: minder stikstofuitstoot. Files veroorzaken namelijk nog meer stikstofuitstoot dan 130 kilometer per uur rijden, zelfs 81 procent meer, staat in het rapport van Remkes. "Je motor blijft draaien, maar je komt niet vooruit", legt stikstofhoogleraar De Vries uit. "Dus je verbruikt uiteindelijk meer benzine."
Hoeveel levert langzamer rijden op?
De bijdrage van het verkeer op stikstofneerslag in de natuur (ook wel depositie genoemd) is zo'n 6,5 procent. Ter vergelijking: die van de landbouw is ruim 45 procent. "De veehouderij is binnen Nederland nog altijd veruit de grootste veroorzaker van de bestaande ammoniakemissies", schrijft Remkes in zijn adviesrapport.
Jan Willem Erisman, hoogleraar integrale stikstofstudies aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, verwacht dat de stikstofneerslag door een snelheidsverlaging van 130 naar 100 kilometer per uur afneemt met 4 procent. "Dat klinkt als weinig, maar daardoor ontstaat wel ruimte voor kleinere activiteiten, zoals het bouwen van huizen."
Volgens Van de Poll van Royal HaskoningDHV is nog onzeker hoeveel ruimte er precies ontstaat. "Dat zal per gebied en locatie verschillen. We staan wat natuur betreft op een achterstand. De opgave die er ligt om die achterstand weg te werken is enorm, dat gaat met alleen een snelheidsverlaging zeker niet lukken. De commissie Remkes geeft dan ook terecht aan dat in alle relevante sectoren de stikstofuitstoot omlaag moet."
In deze video legt NOS op 3 uit waarom Nederland zo met stikstof in z'n maag zit:
