De aanslagen in Sri Lanka hebben IS-signatuur van 'iconocide'
Wie is verantwoordelijk voor de bloedige aanslagen in Sri Lanka? Het antwoord op die vraag is ruim twee dagen later nog niet kristalhelder, maar er sijpelt wel steeds meer informatie door over de bomaanslagen op hotels en kerken. Drie extremistische moslimgroeperingen worden tot nu toe genoemd.
Kort na de aanslagen in Sri Lanka wees de regering een onbekende lokale radicale moslimgroepering aan: National Thowheeth Jama'ath (NTJ). Later kwam daar de eveneens onbekende groep Jammiyathul Millathu Ibrahim bij. En vandaag eiste IS de verantwoordelijkheid voor de aanslagen op. Het is heel aannemelijk dat die laatste organisatie erbij betrokken was, zeggen terrorisme-experts Beatrice de Graaf en Jelle van Buuren.
Iconocide
"Het heeft de signatuur van IS: het aanwakkeren van sektarisch geweld", zegt De Graaf, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. "Iconocide, wordt dat wel genoemd. Het doden van hen die beelden aanbidden. In dit geval christenen."
De Sri Lankaanse regering zei al snel dat lokale aanslagplegers zeer waarschijnlijk hulp uit het buitenland hebben gekregen, vooral vanwege de omvang van de operatie. Ongeveer tegelijkertijd gingen bommen af op negen locaties. 321 mensen kwamen daarbij om, honderden raakten gewond.
"Dit was natuurlijk heel groot, dus iedereen denkt dat die kleine lokale groeperingen dat nooit alleen voor elkaar kunnen hebben gekregen", stelt Jelle van Buuren. "En dit excessieve geweld past bij de werkwijze van IS. Maar zeker weten we het nog niet, want Islamitische Staat claimt ruimhartig."
Een aanwijzing voor betrokkenheid van de terreurgroep zijn de beelden die naar buiten zijn gebracht door Amaq, het propagandakanaal van IS. Daarop zijn volgens de extremistische organisatie de aanslagplegers te zien die trouw zweren aan de organisatie.
Dergelijke beelden kunnen bewijs zijn, zegt Van Buuren, maar het hoeft niet. "Iedereen met een IS-vlag kan dergelijke beelden maken. Uiteindelijk moet de Sri Lankaanse overheid de identiteit van de aanslagplegers bekendmaken."
Als de groepering daadwerkelijk betrokken was, dan kan dat op vele manieren zijn geweest. Daarover zijn de deskundigen het eens. De Graaf: "Het kan zijn dat IS vanaf het begin betrokken was bij de planning en logistiek, of dat ze later zijn ingestapt en ondersteuning hebben geboden. Ze kunnen er mensen naartoe hebben gestuurd, of lokale strijders hebben geholpen."
Er zijn vandaag beelden naar buiten gekomen van een van de aanslagen. Daarop is de vermoedelijke pleger van de aanslag op de Sint-Sebastiaankerk in Negombo te zien:
Tot nu toe zijn alleen Sri Lankanen opgepakt. De premier zei vandaag wel dat sommige verdachten in het buitenland zijn geweest en weer naar Sri Lanka zijn teruggekeerd, waarmee hij vermoedelijk doelt op Syriëgangers.
Jelle van Buuren, docent aan de Universiteit Leiden, vindt dat aannemelijk klinken. "In het kalifaat in Syrië en Irak waren heel veel buitenlandse strijders, ongetwijfeld ook uit Sri Lanka. IS heeft toen een enorm netwerk opgebouwd."
Godsdienstoorlog
Dit voorjaar raakte IS het laatste territorium kwijt in Syrië, en daarmee het kalifaat. Maar de organisatie kondigde toen al aan door te gaan met aanslagen. "IS heeft gezegd dat ze een front wilden openen in Zuidoost-Azië", zegt De Graaf. "En wereldwijd een godsdienstoorlog willen ontketenen."
"Er zijn ook al aanslagen geweest op christenen in Maleisië, Pakistan, Indonesië en de Filipijnen", voegt ze toe. "Sri Lanka past in dat rijtje."
Die aanslag in Christchurch komt IS natuurlijk wel goed uit.
De Sri Lankaanse regering zei vandaag dat de aanslagen van Eerste Paasdag mogelijk een vergelding waren voor de terreuraanslag van vorige maand in Christchurch, Nieuw-Zeeland. Daar schoot Brenton Tarrant, een 28-jarige Australiër, vijftig mensen dood in en bij twee moskeeën.
Maar de aanslagen in Sri Lanka zijn eerder al bedacht, denken de twee deskundigen, omdat zoiets omvangrijks niet in een maand gepland kan zijn. "Die aanslag in Christchurch komt IS natuurlijk wel goed uit", zegt Van Buuren. "Het past in het plaatje van religieuze groepen tegen elkaar opzetten. IS wil wraak en wederwraak."
