'Hittekrachtindex' kijkt verder dan alleen temperatuur: 'focus nu te veel op ouderen'

TNO, het KNMI, het RIVM en de Vrije Universiteit hebben een nieuw waarschuwingssysteem voor hitte ontwikkeld: de hittekrachtindex. De index kijkt niet alleen naar temperatuur, maar ook naar wind, stralingswarmte en luchtvochtigheid.

Met de index willen de bedenkers een completer beeld geven bij warm weer dan alleen temperatuur. Zo kunnen mensen een betere inschatting maken over welke maatregelen ze moeten nemen op warme dagen.

De initiatiefnemers hebben de index bedacht omdat Nederlanders door klimaatverandering steeds vaker met hitte te maken krijgen.

Niet elke warmte is hetzelfde

Boris Kingma, thermofysioloog bij TNO, werkte mee aan de index. Volgens hem werkt het net als windkracht of zonkracht. "Bij windkracht 12 hoop je dat je dak er nog op zit. Bij windkracht 2 weet je dat er weinig aan de hand is. Zo zal de hittekracht ook werken voor hitte."

De hittekracht wordt uitgedrukt in een genummerde schaal oplopend vanaf 1. Tot welk getal de hittekrachtschaal gaat lopen, wordt komend jaar onderzocht.

Dat niet elke warmte hetzelfde is, blijkt volgens TNO uit bijvoorbeeld de Dam tot Damloop van 2024. De gemiddelde temperatuur was toen 'maar' 23 graden. Maar de combinatie van zon, weinig wind en iets hogere luchtvochtigheid heeft toen geleid tot gezondheidsproblemen waardoor het laatste deel van de deelnemers niet mocht starten. De hittekracht was die dag volgens de bedenkers van de index op een niveau dat dat vraagt om een betere voorbereiding op een zware inspanning. Een deel van de mensen had er helemaal niet aan moeten beginnen.

Volgens de initiatiefnemers is er bij warm weer vaak veel focus op de impact op ouderen. Terwijl bijvoorbeeld festivalgangers, deelnemers aan de Vierdaagse en mensen die naar andere evenementen gaan net zo veel risico lopen bij warm weer. Net als mensen die voor hun beroep een uniform dragen, zoals politieagenten en ME'ers. Of mensen die buiten werken, bijvoorbeeld in de bouw.

Eerst oefenen

Met de index willen de initiatiefnemers duidelijk maken wanneer hitte een probleem is en voor wie. Het model houdt rekening met hoe goed iemand zich kan aanpassen aan de hitte, wat de initiatiefnemers 'hittefit' noemen. Hoe goed iemand de hitte aankan, verschilt per persoon en per situatie.

"Door ook naar 'hittefit' te kijken, kunnen we de gevoeligheid voor hitte duiden", zegt Kingma. "Dan weet je vanaf welke hittekracht voor jou de hitte een probleem gaat worden. Dat zal bij ouderen anders zijn dan bij bijvoorbeeld de politie. Die ervaren door zware activiteit en beschermende kleding een extra verzwarend effect van de hitte."

Het KNMI wil hittekracht integreren in hun weerwaarschuwingen, zodat het publiek en veiligheidsdiensten beter geïnformeerd zijn. Het KNMI gaat het komende jaar eerst oefenen met de hittekrachtindex, voordat het breder gebruikt gaat worden.