Iraanse vrouw gearresteerd na protest in ondergoed: 'Nooit eerder gezien'

• Annabel van Gestel

  redacteur Online

In Iran is een vrouw gearresteerd die in ondergoed rondliep op straat. Volgens berichten op sociale media protesteerde ze tegen de kledingvoorschriften in het land. De vrouw werd hardhandig in een auto gestopt en afgevoerd.

Het zou gaan om een studente van de Azad-universiteit in Teheran, met de naam Ahoo Daryaei. De vrouw zou zijn aangesproken door beveiligers omdat ze haar hoofddoek niet, of niet op de voorgeschreven manier, droeg. Volgens verschillende media trok ze uit protest haar kleren uit tot op haar ondergoed, waarna ze werd opgepakt.

Beelden van de vrouw die in haar ondergoed over straat loopt worden massaal gedeeld op sociale media. Daar krijgt ze veel steun. Haar actie wordt gezien als een nieuwe, vergaande daad van verzet tegen het streng islamitische regime in Iran. Het beeld van de vrouw wordt gebruikt in cartoons uit protest tegen de regering.

Bekijk hier de beelden:

Op de beelden is te zien dat ze wordt opgepakt en in een auto wordt meegevoerd. Een woordvoerder van de Azad-universiteit in Teheran, waar het incident zich afspeelde, zegt op X dat op het politiebureau is vastgesteld dat de vrouw "onder zware mentale druk stond en psychische problemen had".

Volgens politiek socioloog en Iran-deskundige Ladan Rahbari, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, toont deze reactie aan dat de Iraanse regering zich verzwakt voelt. "Normaal gesproken zouden ze hard optreden, nu proberen ze de situatie te bagatelliseren."

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International vraagt op X om de onmiddellijke vrijlating van de vrouw. De speciale VN-rapporteur voor Iran zegt op X dat ze dit incident "nauwlettend in de gaten zal houden, inclusief de reactie van de autoriteiten".

Uitzonderlijk karakter

Rahbari wijst op het uitzonderlijke karakter van de actie. "Naaktprotesten hebben we nooit eerder gezien in Iran. Dit gaat ook veel verder dan eerdere protesten van de vrouwenbeweging. Dat maakt het zo iconisch. Ze loopt nonchalant rond en de mensen om haar heen schenken er weinig aandacht aan. Dat zegt veel over de Iraanse maatschappij op dit moment: in plaats van in te grijpen en te zeggen dat ze zich moet bedekken, negeren ze het of kijken ze lachend toe."

Op sociale media gaan inmiddels ook cartoons rond van de vrouw:

De Vlaams-Iraanse politicoloog Elly Mansoury, verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel, ziet dit incident als een heropleving van de protestbeweging die al jaren gaande is. "Dit is ongezien en bijzonder dapper. Het toont aan dat de Women, Life, Freedom-beweging niet zomaar zal uitdoven. Er zijn mensen doodgeschoten, levenslang opgesloten, geëxecuteerd. Toch zijn er nog altijd veel vrouwen die zich niet aan de kledingvoorschriften houden. Hoe zwaar die protesten ook de kop in worden gedrukt, het regime heeft de beweging niet de mond kunnen snoeren."

Mahsa Amini

De Women, Life, Freedom-beweging ontstond in september 2022 na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. Zij werd met veel geweld opgepakt door de moraalpolitie omdat ze haar hoofddoek niet op de voorgeschreven manier droeg. Op het politiebureau zakte ze in elkaar, waarna ze overleed.

De protesten die daarop volgden werden door het regime hard neergeslagen: meer dan 500 demonstranten kwamen om het leven en zo'n 20.000 mensen belandden in de gevangenis. Meerdere Iraniërs zijn opgehangen voor hun deelname.

NOS op 3 maakte deze video over de protesten in Iran:

Eind juli trad de nieuwe president Pezeshkian aan. Hij geldt als relatief gematigd en zei in september dat de moraalpolitie vrouwen niet moet lastigvallen op straat omdat ze hun hoofddoek niet goed dragen. Maar volgens Mansoury waren deze uitspraken vooral voor de bühne: "Hij heeft de rol toebedeeld gekregen om de kloof te dichten tussen de leiders en de bevolking, maar in de praktijk is er niets veranderd."

En al zou Pezeshkian daadwerkelijk de daad bij het woord willen voegen: een echt mandaat om de moraalpolitie terug te fluiten heeft hij niet. De hoogste leider van het land, Ali Khamenei, maakt de dienst uit en de president is loyaal aan hem.

Toch denkt Mansoury dat de protestbeweging de regering wel degelijk angst inboezemt. "De hoofddoek is de hoeksteen van de ideologie van het regime. Men krijgt de woorden "Vrouwen, leven, vrijheid" niet meer uit de gedachten van Iraniërs. Het zal iets zijn van de lange adem, maar uiteindelijk zal dit regime vallen en daar zullen de vrouwen van nu en van de nieuwe generatie voor zorgen."