Roep om extra maatregelen om klimaatdoel alsnog te halen: 'Minister nu aan zet'

Onthutste reacties, ergernis en grote vragen voor minister Hermans van Klimaat en Groene Groei. De vaststelling dat het hoogstonwaarschijnlijk is dat Nederland het klimaatdoel van 2030 haalt, leidt tot veel commotie binnen en buiten politiek Den Haag.

Vanochtend kwam het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met zijn jaarlijkse Klimaat en Energieverkenning (KEV), waarin wordt geconcludeerd dat de kans dat Nederland het wettelijke klimaatdoel haalt minimaal is: minder dan 5 procent. Het doel, 55 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030, raakt zelfs verder uit zicht.

De Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de regering, sluit zich in een vandaag uitgebrachte eigen beschouwing in grote lijnen aan bij dat beeld. "Het kabinet moet zo snel mogelijk effectieve maatregelen nemen om de 55 procent-doelstelling en ook andere klimaatdoelen te halen."

Kabinet: extra maatregelen

Het kabinet erkent dat er te weinig gebeurt om de klimaatdoelen te halen en zegt dat in het voorjaar knopen worden doorgehakt over nieuwe maatregelen. Minister Hermans: "Alle vier de partijen in de coalitie hebben in de onderhandelingen afgesproken dat de doelen staan. In reactie op het PBL-rapport staat het kabinet nu wel voor de opdracht alternatieve maatregelen te nemen."

De Raad van State is op zijn beurt niet overtuigd dat dat pakket maatregelen voldoet en op tijd komt. Bovendien adviseert de raad om niet alleen aan te sturen op het halen van de doelen voor 2030, maar ook vooruit te kijken om het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn niet uit het oog te verliezen.

Hermans' partij, de VVD, denkt dat het mogelijk is om binnen de coalitie overeenstemming te bereiken, ook met de PVV. "Dat is de afspraak in het hoofdlijnenakkoord. Dat hebben ze verdedigd en dat zullen ze ook blijven doen, lijkt mij", zegt VVD-Kamerlid Erkens. Hij pleit ervoor vaart te maken.

BBB: pas op de plaats

Coalitiepartner BBB lijkt dat anders te zien. "Ik zie vaak in debatten als we een bepaald doel niet halen dat een reflex van een deel van de Kamer is dat we nog harder ons best moeten doen. Daarmee bedoelen ze: versnellen. Dat gaat niet", zegt Kamerlid Vermeer van BBB. Hij pleit voor "een pas op de plaats met een aantal ontwikkelingen", zoals het aansluiten van zonnevelden op land. "Zorgen dat we eerst de infrastructuur op orde hebben en dan pas verder kijken."

"De klimaatdoelen dreigen niet gehaald te worden. Waarschijnlijk is dat voor de klimaatfanatiekelingen onder ons heel slecht nieuws. U kent de PVV: wij staan er iets anders in", reageert PVV-Kamerlid Kops. "Desalniettemin: we hebben onze handtekening gezet onder het hoofdlijnenakkoord. Er staat in dat de huidige klimaatdoelen blijven bestaan. Daar staan wij voor."

Wat Kops betreft is Hermans nu aan zet. "Zij heeft ook al gezegd met aanvullende maatregelen te komen. Als ze iets gepresenteerd heeft, zullen we daar opnieuw met de partijen over moeten praten en over onderhandelen."

Oppositiepartijen, waaronder GroenLinks-PvdA en PvdD, zijn sceptisch. "Het klimaatbeleid wordt afgebroken. Als je dit ziet, had er net zo goed een PVV-minister kunnen zitten", reageert Kamerlid Kröger van GroenLinks-PvdA. Jetten (D66): "Ik heb er een hard hoofd in. Hermans moet nu aan de bak met een paar ministers van PVV en BBB die eigenlijk klimaatverandering ontkennen."

Dichter bij deadline, verder van klimaatdoel

Ondertussen klinkt vanuit de vier grote steden (Den Haag, Utrecht, Rotterdam, Amsterdam) een luide roep om snelle extra maatregelen. Ze willen onder meer dat er dringend wat wordt gedaan aan het gebrek aan capaciteit op het stroomnet en wijzen ook op de beperkingen door stikstofregels.

"Het is zorgwekkend dat we de klimaatdoelstellingen niet gaan halen, terwijl het kabinet in hun hoofdlijnenakkoord en regeerprogramma duidelijk heeft vastgelegd zich te houden aan de doelen van het Parijsakkoord", staat in een gezamenlijke verklaring. "Houd je aan de ambities die je zelf hebt geformuleerd en zet de nodige stappen om onze toekomst veilig te stellen."

"Dit is wel even slikken", vindt ook voorzitter Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). "We komen dichter bij de deadline van 2030 en verder van het doel. De politiek heeft nodeloos tijd verloren en er zijn noodzakelijke maatregelen van de plank gevallen."

Wat zouden hypothetisch negen maatregelen zijn om de klimaatdoelen wel snel te halen? Probeer het hieronder:

Ook vanuit de landbouw en de techniek klinkt kritiek. "Goede bedoelingen, maar van ambitieus klimaatbeleid is nog niets te merken. En van groene groei ook niet. Integendeel", reageert voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland. Hij wijst er onder meer op dat de salderingsregeling en de verplichting om bij vervanging van de cv-ketel een hybride warmtepomp te installeren zijn geschrapt.

Land- en tuinbouworganisatie LTO laat weten niet verrast te zijn dat de landbouw achterblijft bij het halen van de doelen. "Zonder aanpassing van beleid is geen verbetering te verwachten." LTO wil dat acht miljard uit het klimaatfonds beschikbaar wordt gemaakt voor boeren en tuinders, zodat die genoeg middelen hebben om de klimaatdoelen te bereiken.

Milieu- en klimaatorganisaties eisen eveneens snel meer maatregelen. Milieudefensie spreekt van schokkende cijfers, Extinction Rebellion van een schending van de grondrechten. "Het huidige beleid vergroot de kloof tussen de zware industrie, die bijna kosteloos vervuilt, en huishoudens die kampen met energiearmoede en stijgende energieprijzen", reageren Greenpeace, Natuur & Milieu en de Natuur en Milieufederaties gezamenlijk.