Deskundigen betwijfelen haalbaarheid kabinetsplan asielzoekers naar Uganda
Het kabinetsplan om uitgeprocedeerde asielzoekers naar Uganda te sturen, stuit op flinke bezwaren, zeggen deskundigen. Zo zou het plan in strijd zijn met Europese wetgeving en is er twijfel aan de veiligheid van afgewezen asielzoekers in Uganda.
De kern van het plan is dat Afrikaanse asielzoekers die in Nederland zijn afgewezen, worden uitgezet naar het Oost-Afrikaanse land. Uganda zou daarvoor geld krijgen. PVV-minister Klever voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp zei bij een werkbezoek in Uganda dat haar collega Faber de mogelijkheden verder gaat uitpluizen.
Europese asielwet
Volgens Europese regels mag een uitgeprocedeerde asielzoeker alleen naar het land van herkomst worden gestuurd. "Of naar een derde land, mits diegene dat vrijwillig wil", zegt Mark Klaassen, universiteit docent Europees migratierecht.
Voor het Uganda-plan zou de Europese regelgeving moeten worden aangepast en dat is volgens Klaassen lastig. "Daarvoor moet de gewone wetgevingsprocedure die in de EU geldt worden gevolgd. In 2018 is er al een voorstel ingediend om de richtlijn aan te passen. Dit is tot nu toe niet gelukt."
De onderhandelingen over het Migratiepact duurden zelfs acht jaar, geeft Klaassen als voorbeeld. "Dat laat zien dat de wetgevingsprocedure best ingewikkeld is."
Land van herkomst
Klever benadrukte tijdens haar werkbezoek dat het kabinet migratie wil terugdringen. "Het is belangrijk dat uitgeprocedeerde asielzoekers teruggaan naar hun land van herkomst. Daar stokt het soms. We hebben een lange relatie met Uganda en het is een gastvrij land." De afgewezen asielzoekers zullen afkomstig zijn uit de regio, maar over welke landen dit precies gaat, moet nog worden onderhandeld.
"Maar het probleem is natuurlijk dat de uitgeprocedeerde asielzoekers niet terug kunnen naar hun land", zegt Marlou Schrover, hoogleraar Migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden. "Landen zeggen dan dat het geen onderdanen van hen zijn, of ze hebben geen paspoort meer. Als ze terug zouden kunnen, dan kon je ze ook wel terugsturen vanuit Nederland."
Mensenrechten
Daarnaast is de kans groot dat de rechter een streep door het plan zet omdat het in strijd is met de mensenrechten. Het is namelijk zeer de vraag of Uganda veilig genoeg is, een vereiste om iemand uit te mogen zetten. "Er mag geen sprake zijn van een reëel risico op een onmenselijke behandeling", zegt Klaassen.
Binnen Europa gaan de laatste tijd steeds meer geluiden op om te werken aan zogenoemde terugkeerhubs. Dat zijn plekken buiten de Europese Unie, waar afgewezen asielzoekers naartoe worden gestuurd. Vanuit daar moeten ze dan terug naar het land van herkomst.
Italië opende recent twee opvangcentra in Albanië. Het land stuurt er mensen naartoe die als 'niet kwetsbaar' worden beschouwd, oftewel mannen van wie Italië denkt dat ze weinig kans maken op een verblijfsvergunning.
De migranten blijven onder het Italiaanse recht vallen en krijgen ook asiel in de EU als hun aanvraag wordt goedgekeurd. Niet-EU-land Albanië krijgt voor de 'verhuur' van de locaties 600 miljoen euro over die hele vijf jaar.
In Groot-Brittannië is jarenlang gesproken over het voornemen om migranten over te brengen naar Rwanda, een buurland van Uganda, maar de nieuwe Labour-regering heeft korte metten gemaakt met dat plan.
