Premier buigt zich over bijbanen familie koning om 'spanning' te voorkomen

Het kabinet wil nadenken over welke werkzaamheden nauwe familieleden van koning Willem-Alexander in de toekomst precies kunnen doen. Het gaat om de leden van het Koninklijk Huis die geen toelage krijgen van de staat, zoals de broer van koning Willem-Alexander, prins Constantijn, en diens vrouw Laurentien.

Over haar werk voor ouders van de toeslagenouders ontstond deze zomer discussie. Naar aanleiding daarvan gaf Laurentien uiteindelijk haar baan op.

Premier Schoof erkent dat er over de toekomstige taken nagedacht moet worden, ook omdat prinsessen Alexia en Ariane later ook zelf moeten werken. "Het is van groot belang om over de nevenfuncties na te denken, ook voor de komende generaties", aldus de premier.

Voorleggen

De niet-uitkeringsgerechtigde leden van het koningshuis moeten hun eigen inkomen verdienen, maar vallen wel deels onder de ministeriële verantwoordelijkheid. Ze mogen in het openbaar niet alles zeggen en doen, en moeten hun activiteiten vooraf voorleggen aan de verantwoordelijke bewindspersoon. Maar wat er nu precies wel of niet gezegd of gedaan wordt, is nergens vastgelegd.

Schoof heeft tijd nodig om over het onderwerp na te denken, zei hij in het debat. "We moeten voorkomen dat ze tegenover het kabinet komen te staan", aldus de premier, die spreekt over "inherente spanning". "Maar ik erken het belang." Hij spreekt ook over complexe materie.

Ongemak

In het debat zijn het vooral regeringspartijen VVD en NSC die de bijbanen van de niet-uitkeringsgerechtigde leden van het koninklijk huis aan de orde stelden. Regeringspartij VVD constateert dat er de afgelopen tijd "ongemak" is ontstaan over de situatie. VVD-Kamerlid Aartsen wil geen namen noemen, maar vindt dat deze leden "geen onderdeel mogen worden van een politieke discussie".

Regeringspartij NSC spreekt wel openlijk over prinses Laurentien en koningin Máxima, die tot ergernis van het ministerie van Financiën uitspraken heeft gedaan over de digitale euro. "Er is ongemak in de samenleving en dat moeten we in de toekomst voorkomen", aldus NSC-Kamerlid Six Dijkstra.

Kritiek

Deze zomer kwam er kritiek op prinses Laurentien vanwege de manier waarop ze zich via de stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH) inzette voor een alternatieve afhandeling van de kinderopvangtoeslagaffaire. Ze had openlijke kritiek op de aanpak van het ministerie van Financiën en er kwamen berichten naar buiten over onbehoorlijk gedrag. Ook vroeg men zich af hoe het kon dat een lid van het koninklijk huis zich met zo'n politiek gevoelig onderwerp bezighield. Het derde kabinet-Rutte is in 2021 op de toeslagenaffaire gevallen.

De VVD wil dat er een "commissie van wijzen" komt, die kijkt naar de "taken, verantwoordelijkheden, omvang en samenstelling" van het koninklijk huis. NSC wil een "externe" adviescommissie.

Voor de bus

De SP heeft moeite met het verzoek van NSC, vanwege de inzet van prinses Laurentien voor de getroffen toeslagenouders. NSC-Kamerlid Six Dijkstra benadrukt dat er ongemak was ontstaan over wie er verantwoordelijk was voor de aanpak van de schoonzus van de koning: de premier of de staatssecretaris voor Toeslagen. "Het is niet mijn bedoeling om prinses Laurentien voor de bus te gooien."

Inkomen

Tijdens het debat over de begroting van de koning bleek ook dat er geen meerderheid is voor het PVV-voorstel om het inkomen van de koning in 2025 niet te verhogen met 78.000 euro. Partijen zoals GroenLinks-PvdA en D66 denken dat het juridisch niet zomaar kan en vinden het te gemakkelijk om de koning op deze manier te korten.

Verder is er in de Tweede Kamer ontevredenheid dat ook dit kabinet niet van plan is de koning loon- en inkomstenbelasting te laten betalen, zoals een ruime meerderheid van de Kamer al langer eist.