Jongeren herkennen reclame niet: 'Regels influencermarketing schieten tekort'
Influencers die reclame maken voor een product en daarvoor worden betaald, moeten daarover duidelijker zijn op sociale media. Dat zeggen mediatoezichthouders. Sommige influencers worden gesponsord om online een product te promoten, maar vooral jongeren herkennen dat vaak niet.
De huidige regels schieten daarom tekort, stellen de toezichthouders, die zich baseren op onderzoek van Centerdata, een onafhankelijk onderzoeksinstituut.
Influencers die producten aanprijzen zijn verplicht om daarover transparant te zijn. "In veel gevallen melden ze niet duidelijk genoeg dat zij reclame maken", zegt Centerdata-onderzoeker Lieke Heil. "Zeker de jongeren die opgroeien met sociale media denken vaak dat zij het wel doorhebben wanneer ze beïnvloed worden. Toch lijken ze zich vaak niet echt bewust te zijn van de verdienmodellen van influencers."
Dat kan liggen aan de versluierende manier waarop ze melden dat ze worden gesponsord, zegt Heil. Zo hebben de platforms het over 'gemaakt in betaald partnerschap'. Jongeren lijken vaak niet begrijpen wat daarmee wordt bedoeld, zegt Heil.
Veel influencers zetten die standaardmelding vaak niet bij hun video, ontdekten de onderzoekers.
Als er wel sponsoren worden genoemd bij een video, staat dat regelmatig alleen onderin de beschrijving van een video. De kijker moet daar dan zelf naar zoeken.
Zoals bij deze filmpjes, die misschien niet gelijk op reclame lijken, maar dat toch na het lezen van de beschrijving bleken te zijn:
Bij video's kunnen influencers beter meteen zeggen dat ze worden gesponsord of dat in een tekstje links boven in beeld duidelijk maken, zeggen de onderzoekers.
Wel of niet melden
Soms is het een bewuste keuze van influencers om hun betaalde samenwerking niet te noemen. Zij zijn bijvoorbeeld bang dat ze volgers verliezen als blijkt dat ze er een commercieel belang bij hebben, staat in het onderzoeksrapport.
Dat is niet per definitie zo, zegt Heil. "In werkelijkheid werkt melden soms andersom. Een goede en herkenbare sponsorvermelding creëert juist een betrouwbaar imago. Op die manier zou je dus zelfs kunnen verwachten dat je sponsorvermeldingen commercieel gezien juist voordelig kan inzetten. Dat is een beetje dubbel."
Heil vindt dat de oplossing niet enkel ligt bij het verscherpen van de regels. "Ook is het belangrijk dat jongeren meer weten over de industrie die achter influencen zit. Daarvoor is media-educatie belangrijk. Het zou goed zijn als daar meer over verteld wordt."
'De-influencing'
Hoewel veel influencers handelen vanuit een commercieel belang, zijn er ook influencers die proberen dergelijke reclame tegen te gaan. Op socialmediaplatform TikTok verschijnen video's van zogeheten "de-influencers". Zij maken kritische video's over producten die populair werden door sociale media.
Met deze trend moedigen filmpjesmakers hun volgers aan om goed na te denken over de aankoop van een bepaalde producten. Meestal omdat die 'onterecht' zouden zijn aangeprezen door andere influencers:
