Neeskens, 'Johan Segundo', was in Barcelona bijna groter dan Cruijff
"Neeskens, Neeskens, Neeskens!"
Johan Neeskens huilde in 1979 dikke tranen op het balkon van het stadhuis van Barcelona. De Catalaanse voetbalclub had voor het eerst een Europese beker gewonnen, met Neeskens als energieke vechter op het middenveld, maar 'El Torero' wist dat hij moest vertrekken. Neeskens was ontroostbaar, terwijl de Catalanen zijn naam scandeerden bij de huldiging.
Barça-fans herkenden in de heldhaftige speelwijze van de Heemstedenaar Catalaanse onverzettelijkheid en sloten Neeskens in hun harten. In Barcelona was de zondag overleden Neeskens, ook bekend als 'Johan Segundo', misschien wel groter dan Johan Cruijff.
De Catalanen droomden net zo te kunnen tackelen als 'De Nees' of smolten bij het zien van de wapperende blonde haren en felblauwe ogen. Maar Neeskens had niks met de schijnwerpers. Hij was de hondstrouwe adjudant van zijn maatje Cruijff bij Ajax, net als in het Nederlands elftal, en fungeerde ook op de Spaanse velden als lijfwacht van zijn naamgenoot.
"Iedereen had het over Cruijff, maar in één adem ook over Neeskens, de tweede Johan", vertelde kenner van het Spaanse voetbal Edwin Winkels in het Sportforum van Langs de Lijn & Omstreken. "Ik denk zelfs dat hij vanwege zijn inzet en vechten populairder is geworden dan Cruijff."
Geen posterboy
"Neeskens was een mooie jongen, met dat lange haar, geen enkele voetballer had lang haar in Spanje. De vrouwen hadden het altijd over Neeskens. Hij had vaak witte enkelbanden om zijn sokken, dat lichtte hem ook nog extra uit."
Een posterboy wilde Neeskens nooit zijn, voor hem was voetbal toch vooral overleven, bikkelen en schoffelen. Als een jonge hond jaagde hij constant tegenstanders op, overal op het veld achter de bal aan. Beelden van de confrontatie met Feyenoord en Willem van Hanegem maakten indruk.
"Het Spaanse voetbal was wel heftige verdedigers gewend, maar iemand van Ajax die zo kwam bikkelen voor Barcelona, dat was wat", zegt Winkels. Cruijff was nog weleens onzichtbaar in het Spaanse felheid, Neeskens floreerde juist in dat vechtvoetbal van de jaren zeventig. "Vooral die inzet heeft zijn populariteit heel goed gedaan."
Spaans voetballer van het jaar
Toch was Neeskens veel meer dan een schoffelaar. Bij Ajax, waar hij drie Europa Cups I op rij had gewonnen, en later bij Barcelona liet hij zien dat in zijn rechtervoet veel gevoel zat. In 1976 werd hij uitgeroepen tot voetballer van het jaar in Spanje.
"Rinus Michels haalde niet voor niets juist Neeskens naar Barcelona", benadrukt Winkels. En dat terwijl Barcelona destijds slechts twee buitenlandse spelers mocht hebben in de selectie. De keuze was gevallen op de twee Johans.
Precies die regeling was de reden van de tranen bij de huldiging van 1979. Na winst in de Europa Cup II was al duidelijk dat Barcelona voor een andere buitenlander had gekozen. Cruijff was in 1978 al vertrokken naar de Verenigde Staten. Een jaar later was ook voor Neeskens geen plek meer.
"De Catalanen schreeuwden 'Neeskens, Neeskens'", volgens Winkels. "Hij boog alleen maar voorover, hij kon helemaal niks meer. Hij heeft alleen maar staan huilen op het balkon."
De liefde tussen Camp Nou en Neeskens was wederzijds. "Vanwege de entourage speelde ik er elke wedstrijd met kippenvel op mijn lijf", zei Neeskens.
Terug als assistent
Hij vertrok in 1979 en keerde 27 jaar later terug in Barcelona, als assistent-trainer aan de zijde van Frank Rijkaard. Samen bouwde het tweetal voort op het tiki-taka-fundament dat Cruijff eerder in de jaren negentig als trainer in Barcelona had gelegd.
Neeskens ontfermde zich onder meer over Xavi, Andres Iniesta, Ronaldinho en een piepjonge Lionel Messi.
Maandag viel na het overlijden van Neeskens ook over Camp Nou een schaduw. Voorzitter Joan Laporta, ook al voorzitter van de club toen Neeskens assistent was, prees de Nederlander.
"Hij gaf altijd alles en wist alle fans daarmee diep te raken. Hij was het toonbeeld van het Barça-gevoel. Het was een periode dat de identiteit van de club vorm kreeg en dat is te danken aan spelers zoals Neeskens."
