'Kankerrisico bij bestrijdingsmiddelen wordt al jaren verkeerd gemeten'

De veiligheid van bestrijdingsmiddelen wordt al jarenlang gemeten met misleidende statistische methodes. Dat zegt milieubioloog en directeur bij het Nederlands Instituut voor Ecologie Geert de Snoo tegen Zembla. Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb), waarvan De Snoo een voormalig collegelid is, schat volgens hem daardoor verkeerd in of pesticiden kankerverwekkend zijn.

Om een middel op de markt te mogen brengen, moeten producenten een aanvraag indienen bij het Ctgb. Dat is een zelfstandig bestuursorgaan dat beoordeelt of bestrijdingsmiddelen veilig genoeg zijn om te gebruiken. Pesticide-producenten moeten bij hun aanvraag zelf cijfers aanleveren van uitgevoerde dierproeven. Die praktijk stuit vaker op bedenkingen. Zo zei onderzoeker Teus van Laar van het UMC Groningen daarover vorig jaar dat "de slager dus zijn eigen vlees keurt".

'Slechte wetenschap'

Om te meten of een middel kankerverwekkend is, worden proefdieren een tijdlang aan de stof blootgesteld. Daarvoor bestaan twee testmethodes. Bij een eenzijdige testmethode wordt alleen gemeten of het middel leidt tot een toename in het aantal ziektegevallen bij de proefdieren, terwijl bij een tweezijdige testmethode zowel op voor- als op nadelen voor de gezondheid wordt getest.

In dat laatste zit het probleem, stelt De Snoo. Bij het testen van pesticiden gebruiken producenten doorgaans een tweezijdige test. Die test wordt meestal gebruikt voor geneesmiddelen, omdat die ook een gunstige werking meet. Bij pesticiden is die insteek irrelevant, omdat de test enkel moet uitwijzen of de bestrijdingsmiddelen kanker veroorzaken. Een genezende werking hebben ze niet.

"Gebruik je een tweezijdige test, dan kan het zo zijn dat je de indruk krijgt dat er niks aan de hand is, terwijl het wél kankerverwekkend is", aldus De Snoo.

Volgens hem is er een herbeoordeling van zo veel mogelijk middelen nodig. "Mogelijk hebben we bij andere stoffen kankerverwekkende eigenschappen over het hoofd gezien. Die verkeerde interpretatie van de data is slechte statistiek, en daarmee slechte wetenschap."

Ook toegepast bij omstreden glyfosaat

De tweezijdige test is volgens Zembla ook toegepast bij de beoordeling van het omstreden middel glyfosaat. Dat is een van de meest gebruikte onkruidverdelgers in de landbouw.

Het middel is omstreden omdat het in wetenschappelijke onderzoeken in verband wordt gebracht met de ziekte van Parkinson en andere aandoeningen. Ook zijn er zorgen over de gevolgen van het middel voor natuur en milieu. In november besloot de Europese Commissie nog dat het gebruik ervan met tien jaar werd verlengd.

Advocaat en hoogleraar Europees Recht Antoine Bailleux verzet zich namens meerdere milieuorganisaties tegen de goedkeuring van glyfosaat in een rechtszaak tegen de Europese Commissie. Hij noemt de toepassing van de betwiste meetmethoden tegen Zembla "óf een zeer ernstige fout óf een poging tot misleiding".