Zes vragen over staatsgeheimen Torentje: 'Onvoorstelbaar dat het nog niet is opgelost'
Minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft de gemeente Den Haag gisteren opnieuw uitstel gevraagd voor de verhuizing van een deel van de ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken (AZ). Burgemeester Van Zanen wil dat alle ambtenaren uiterlijk 31 augustus over zijn naar een tijdelijke werkplek op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Die verhuizing uit het Torentje is nodig, omdat de gebouwen op het Binnenhof worden verbouwd en de AZ-gebouwen niet meer brandveilig zijn.
Keijzer zegt in een brief dat premier Schoof en het merendeel van de ambtenaren op 31 augustus vertrokken zijn, maar dat zo'n 70 ambtenaren die met "staatsgeheime ICT-voorzieningen" werken tot het voorjaar op het Binnenhof moeten blijven. De reden is dat het nog niet is gelukt om de computers op de nieuwe locatie aan te sluiten op een speciaal beveiligd netwerk.
Dit roept vragen op, die we voorlegden aan inlichtingen-, cyber- en defensiespecialist Hugo Vijver. Hij werkte vijftien jaar bij de AIVD, de MIVD en het ministerie van Defensie.
Wat zijn dit voor computers?
"Als ik ze vergelijk met computers waarmee ik heb gewerkt, dan zijn dit normale computers. Maar het gaat om de verbinding ernaartoe. Als je bij de Rijksoverheid stukken moet inzien die geclassificeerd zijn als geheim of confidentieel, dan kan dat niet via het gewone netwerk waar al het andere overheidsverkeer overheen gaat, maar moet dat via een apart extra beveiligd gedeelte daarvan. Dat loopt hoofdzakelijk naar de AIVD in Zoetermeer en de MIVD in de Frederikkazerne in Den Haag, maar er zijn ook verbindingen naar ministeries. Dat zijn kabels die bij ministeries bovengronds komen en op computers in een afgeschermde ruimte worden aangesloten."
Zijn er ook verbindingen met buitenlandse instanties?
"Ja, veiligheidsdiensten hebben verbindingen met buitenlandse instanties. Welke instanties dat zijn, is geheim."
De AIVD valt onder het ministerie van Binnenlandse Zaken, de MIVD onder Defensie. Wat doen die ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken dan?
"De secretaris-generaal van Algemene Zaken is tevens coördinator van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Die is heel nauw betrokken bij het opstellen van opdrachten die de diensten krijgen, zoals welke onderwerpen ze moeten gaan behandelen. De premier en de secretaris-generaal worden periodiek ook op de hoogte gesteld van hoe het ervoor staat met de onderzoeken en wat de resultaten zijn. Vandaar dat AZ ook die verbinding heeft."
AZ moet verhuizen. Is het moeilijk om een verbinding te maken met een nieuwe plek?
"Nee. Het is letterlijk een kwestie van de stoep openbreken en een kabel leggen of verleggen. En dan moet je ook binnen de ruimte inrichten en dan moet aan allerlei eisen worden voldaan. Maar het is te doen en het is al heel vaak gebeurd. Verschillende ministeries hebben zo'n afgeschermde ruimte waar beveiligde computers staan die op het geheime netwerk zijn aangesloten. Sommige ministeries zijn er meer aan gewend dan andere. Buitenlandse Zaken en Defensie zijn meer gewend om met geheim materiaal te moeten werken dan een ministerie als Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of het ministerie van Economische Zaken en Klimaat."
Dat laatste ministerie is waar het ministerie van AZ uiteindelijk tijdelijk moet worden ondergebracht. Maar dat is nog niet klaar. Voorlopig gaan ze naar BZK op de Turfmarkt. Is dat handig?
"Daar liggen al verbindingen, want ik heb in dat gebouw ook met beveiligd materiaal gewerkt. Dus die verbinding is er. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid is er gehuisvest en ook een afdeling van de AIVD. Ik had meteen gezegd: ga naar BZK want daar ligt alles al."
Het ministerie van Algemene Zaken en het Rijksvastgoedbedrijf hebben jaren de tijd gehad om de verhuizing voor te bereiden. Snapt u dat het nog steeds niet is gelukt om dat voor elkaar te krijgen?
"Het is mij een raadsel. Kijk die verbouwing loopt al een tijdje en je wist dat je er op een gegeven moment uit moest. Dus ik vind het echt onvoorstelbaar. Ik weet er geen ander woord voor. Het verbaast mij dat er niet direct gekozen is voor de in mijn ogen meest voor de hand liggende oplossing. En dat is BZK op de Turfmarkt. Dat is 300 meter van AZ en daar ligt de hele infrastructuur om geheim te kunnen communiceren met de diensten op een veilige manier."
