Unieke dubbelslag hockeyers op Spelen: 'Mentaliteitsverandering en omgaan met druk'

• Anne van Eijk

  volgt in Parijs de Olympische Spelen

Nooit eerder pakte één land tijdens één Olympische Spelen hockeygoud bij zowel de mannen als bij de vrouwen. Maar Nederland flikte dat in Parijs wel. Een dag nadat de hockeyers de olympische titel hadden binnengesleept, deed de vrouwenploeg dat ook.

"Het is natuurlijk uniek dat beide ploegen nu goud winnen", vertelt Marc Lammers. De voormalig bondscoach van de Oranjevrouwen heeft wel een verklaring voor het Nederlandse hockeysucces.

"Ik denk dat veel ermee te maken heeft dat er nu minder buitenlanders in de Nederlandse competitie spelen. Bij de vrouwen zie je dat al langer en die spelen ook al langer aan de top en strijden mee om de prijzen. Bij de mannen is dat heel lang anders geweest, maar daar ga je nu ook duidelijk verschil zien."

En dat is niet de enige reden voor het succes van beide nationale teams, volgens Lammers. "Daarnaast vind ik dat Jeroen Delmee (bondscoach van de mannen, red.) en zijn assistent Erik Verboom veel meer de topsportmentaliteit hebben gecreëerd die de dames al langer hadden."

Dat de mannen na 24 jaar weer een olympische gouden plak hebben en dus weer definitief tot de wereldtop behoren, heeft volgens Lammers vooral met die mentaliteitsverandering te maken. "Voor Jeroens zijn tijd hebben de mannen veel te veel gezeurd, vind ik. Dat ze te hard moesten trainen, bijvoorbeeld. Jeroen heeft gezegd: of je kiest voor 365 dagen topsport of ik selecteer je niet."

Lammers ziet bij de mannen nu dan ook een echte vechtploeg op het veld staan: "Je kwaliteit komt pas naar boven als iedereen ervoor vecht, want kwaliteiten heeft iedereen wel. We hebben heel vaak coaches gehad die niet de goede mentaliteit selecteerden. Die selecteerden op goede technische spelers en niet op karakter. Toen gingen de jongens nog gewoon op stap het hele jaar door, bijvoorbeeld. Dat gebeurt nu echt niet meer."

Favorietenrol

Afgezien van de mentaliteit, heeft de kwaliteit er volgens Lammers altijd al wel ingezeten bij de mannen. Waar Lammers bij de mannen dus een flinke mentaliteitsverandering heeft waargenomen, ziet hij dat het voor de vrouwen "wel echt zwaar" is om als absolute topfavoriet gezien te worden.

"Het is veel makkelijker om als underdog China hier te spelen in een vol stadion", doelt hij op de olympische finale, die na shoot-outs werd gewonnen door Nederland. "De meiden voelen namelijk dat iedereen denkt dat Nederland wel even wint."

Mede daardoor is het mentaal lastig om aan de wereldtop te blijven, vertelt Lammers. "Er wordt op jou gejaagd. Als er niks van je wordt verwacht en het gaat goed, dan kom je in een flow. Als het verwachtingspatroon heel hoog is en als je elke keer eronder presteert, word je onzeker."

Nederland zat dit toernooi dan ook niet echt in die flow. "Dat heeft te maken met verwachtingen en de angst om een wedstrijd te verliezen. China heeft niks te verliezen, wij hebben alles te verliezen. Dan hoor je dat stemmetje in je hoofd: het zal toch niet fout gaan."

Oud-international Kim Lammers (geen familie van Marc Lammers) beaamt dat het lastig is te presteren onder de druk van topfavoriet. "Het vraagt training. Je moet erover blijven praten, een heldere doelstelling formuleren, trainen waar je goed in bent en daar vertrouwen uit putten."

Vergrootglas

Tijdens de Spelen van Londen in 2012 maakten de hockeyvrouwen, die toen ook olympisch kampioen werden, goede afspraken voorafgaand aan het toernooi, vertelt Lammers. "Hoe ga je met X (voorheen Twitter, red.) om, hoe blijf je met elkaar in die bubbel? En als het slecht gaat, wat ga je wel lezen en wat ga je niet lezen?"

"Je ligt namelijk echt onder zo'n vergrootglas als je zo goed bent", herinnert Lammers zich. "Als het niet goed gaat en het sprankelt niet, dan heeft iedereen daar een mening over. Dat doet iets met je."

Na afloop van de finale zag Lammers dan ook de opluchting bij de huidige hockeyselectie. "Je zag echt tranen bij de meiden, er is echt een spanning van ze afgevallen."

De hockeyvrouwen en -mannen hebben in Parijs dus een unieke dubbelslag geslagen, maar eigenlijk had Nederland al veel vaker twee keer goud moeten pakken op de Spelen, vindt Marc Lammers. "We zijn namelijk het grootste hockeyland. We hebben de meeste velden, de meeste hockeyspelers. Dus wat dat betreft ben je verplicht veel vaker goud te winnen dan andere landen die veel minder hockeyende mensen hebben."