Grote gevangenenruil tussen Rusland en Westen, ook journalist Gershkovich vrij
Bij een grote gevangenenruil tussen Rusland en Belarus enerzijds en een aantal westerse landen aan de andere kant zijn 26 gevangenen vrijgekomen, meldt het kantoor van de Turkse president Erdogan. Onder de vrijgelaten gevangenen zijn de Amerikaanse journalist Evan Gershkovich van The Wall Street Journal en de Amerikaanse oud-marinier Paul Whelan, die allebei vastzaten in Rusland.
De Turkse inlichtingendienst heeft bij de gevangenenruil bemiddeld. In de Turkse hoofdstad Ankara zijn vanmiddag zeven vliegtuigen geland, waaronder een Russisch regeringsvliegtuig. Daarna zijn de gevangenen uitgeruild.
Ze zijn vrijgelaten uit gevangenissen in Rusland, Belarus, de Verenigde Staten, Duitsland, Slovenië, Polen en Noorwegen. Tien personen gaan naar Rusland. Dertien gevangenen naar Duitsland en drie naar de Verenigde Staten.
Onder de Russen zijn twee minderjarige kinderen van gevangenen, die bij pleegouders waren ondergebracht, meldt het Russische persbureau RIA Novosti.
Spionage
De Amerikaanse journalist Gershkovich werd in maart vorig jaar opgepakt bij Jekaterinenburg door agenten van de Russische geheime dienst toen hij op pad was voor een reportage. Volgens de aanklagers was hij bezig om voor de Amerikaanse inlichtingendienst informatie te verzamelen over een tankfabriek.
Vorige maand werd de 32-jarige journalist door een rechtbank in Jekaterinenburg veroordeeld tot een celstraf van 16 jaar wegens spionage, zonder dat daar overigens bewijs voor werd geleverd. Gershkovich en zijn werkgever The Wall Street Journal hebben de beschuldigingen altijd weersproken.
De Amerikaanse journalist kreeg sinds zijn arrestatie wereldwijd veel steun van collega-journalisten. Zijn aanhouding heeft ertoe geleid dat vrijwel alle Amerikaanse journalisten Rusland hebben verlaten, omdat ze zich niet meer veilig voelden.
Prominent Kremlin-criticus
Ook de politiek activisten Vladimir Kara-Murza en Ilja Jasjin zijn uit Russische gevangenschap vrijgelaten. De Brits-Russische Kara-Murza werd in 2022 gearresteerd nadat hij kritiek had geuit op de oorlog in Oekraïne. Vorig jaar werd hij vanwege verraad tot 25 jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Jasjin is een prominent Kremlin-criticus, hij zat eveneens een lange celstraf uit vanwege kritiek op de "speciale militaire operatie" in Oekraïne, zoals de oorlog in Rusland wordt genoemd.
Verder valt ook de Russische mensenrechtenactivist Oleg Orlov onder de gevangenenruil. Hij werd begin dit jaar veroordeeld tot een celstraf, na kritiek op de Russische inval in Oekraïne. Orlov is mede-oprichter van de in Rusland verboden mensenrechtenorganisatie Memorial.
Behalve Gershkovich en Whelan is ook de Russisch-Amerikaanse journalist Alsu Kurmasheva vrijgelaten. Kurmasheva werd vorige maand veroordeeld tot een celstraf van 6,5 jaar voor het verspreiden van desinformatie over het Russische leger.
Ook de Duitse staatsburger Rico Krieger behoort tot de gevangenendeal. De 29-jarige Krieger werd in juni in Belarus tot de doodstaf veroordeeld, omdat hij een terrorist, spion en een huurling zou zijn. De Belarussische president Loekasjenko verleende hem deze week gratie.
Daartegenover staat de vrijlating van Vadim Krasikov door Duitsland. De Rus werd in 2021 tot levenslang veroordeeld voor de moord op een Georgiër. Krasikov schoot hem in de zomer van 2020 op klaarlichte dag dood in het Berlijnse Tiergarten-park. Vermoedelijk handelde hij in opdracht van het Kremlin.
Ruil op komst
De Russische president Poetin suggereerde al eerder dat er gesprekken liepen over een gevangenenruil met Gershkovich.
Advocaten en familieleden meldden deze week dat meerdere politieke gevangenen en journalisten in Russische gevangenschap onverwachts naar onbekende locaties waren verplaatst. En ook in Russische staatsmedia werd de laatste dagen de suggestie gewekt dat een gevangenenruil waar meerdere landen bij betrokken zijn op komst was.
Bij een eerdere gevangenenruil, in 2022, liet de VS de Russische wapenhandelaar Viktor Bout vrij, in ruil voor de Amerikaanse basketbalster Brittney Griner. Die was in Rusland tot negen jaar cel veroordeeld voor drugssmokkel.
