Duizenden mensen gearresteerd in Bangladesh, toch gaan protesten door

• Devi Boerema

  redacteur Buitenland

Duizenden studenten in Bangladesh dreigen vervolgd te worden voor hun deelname aan landelijke protesten de afgelopen weken. Wat begon als vreedzaam protest tegen overheidsbeleid sloeg snel om toen politie en leger met geweld ingrepen. Daardoor kwamen zeker 150 mensen om het leven.

Het lijkt erop dat premier Hasina nu met massale arrestaties nieuwe protesten tegen haar regering wil voorkomen. In minder dan een week tijd zijn er bijna tienduizend studenten vastgezet.

"Dit zijn gewone mensen die nu opgepakt worden. Volgens Hasina zijn ze van de oppositiepartijen, maar dat klopt niet, we zijn gewoon studenten", zegt Raiyan van 22 jaar, student aan de North West Universiteit in Dhaka.

Groeiende zorgen

Internationaal groeien de zorgen over de manier waarop premier Hasina en haar partij omgaan met kritische stemmen. Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty gebruikt Hasina de studentenprotesten om de oppositie uit te schakelen en zijn de arrestaties politiek gemotiveerd.

De EU legt onderhandelingen die gepland stonden voor september over een samenwerkingsovereenkomst op het gebied van economie en democratie stil.

Quotum protest

De protesten begonnen half juli vreedzaam toen studenten van Dhaka Universiteit met spandoeken de straat op gingen om hun onvrede over een nieuw banenquotum kenbaar maakten.

Dertig procent van de populaire overheidsbanen zou gereserveerd worden voor familieleden van strijders in de onafhankelijkheidsoorlog van 1971. Studenten vreesden dat het hierdoor nog moeilijker zou worden om aan een baan te komen. De werkloosheid onder jongeren is met 15 procent al hoog in Bangladesh en studenten hebben daardoor weinig toekomstperspectief.

Critici zagen in het quotum vooral ook een manier voor Hasina om haar eigen achterban te versterken, omdat zij zelf de dochter is van een van de bekendste vrijheidsstrijders van het land en de eerste premier; Mujibur Rahman.

Beschoten

Biva, een jonge vrouw van 19 jaar die naar de middelbare school in Dhaka gaat, legt uit hoe een aan de regeringspartij gelieerde studentengroep de demonstrerende studenten aanviel. "Mijn beste vriend werd door een van de studenten in zijn been geschoten. Hoe kan een student zomaar aan een wapen komen?"

Voor Biva en veel andere studenten was dit het moment om zich aan te sluiten bij de demonstraties. Het quotum was inmiddels door het hooggerechtshof geschrapt, maar daar ging het de groeiende groep betogers al lang niet meer om.

"Ik werd boos toen ik zag dat mijn medestudenten niet zonder gevaar voor hun leven konden demonstreren. Mijn stem doet er ook toe. Dit land is toch een democratie", zegt Biva.

De studenten eisen nu dat Hasina de verantwoordelijken voor het geweld uit hun functie zet. Ook willen ze excuses van de premier, maar dat heeft ze in de twintig jaar dat ze aan de macht is nog nooit gedaan.

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International roept Bangladesh op te stoppen met de massa-arrestaties en willekeurige opsluiting van studenten. Volgens regiodirecteur Smriti Singh is er sprake van een heksenjacht. In een verklaring zegt ze dat de overheid de arrestaties gebruikt als een middel om angst te zaaien onder de bevolking.

Premier Hasina sprak de media toe na een protest waarbij vernielingen werden aangericht aan een metrostation:

Premier Hasina gaf al vrij snel na het uitbreken van het geweld de schuld aan de oppositiepartijen. Die zouden de demonstraties gebruiken om de macht over te nemen in Bangladesh. Vandaag werd bekend dat oppositiepartij Jamaat-e-Islami en de eraan gelieerde studentenbeweging daarom verboden worden.

Onderzoekers van Amnesty hebben ook foto's, video's en ooggetuigenverslagen van de protesten geanalyseerd. Daaruit blijkt, zegt Amnesty, dat er op grote schaal buitenproportioneel geweld is gebruikt door de politie en de studentengroep van de regeringspartij.

"De autoriteiten moeten ervoor zorgen dat vreedzame activisten niet worden vervolgd op basis van verzonnen beschuldigingen als straf voor deelname aan protesten", aldus Singh.

Nieuwe protesten

Ondanks de harde aanpak van de regering en het oppakken van protestleiders blijven de studenten zich door het hele land mobiliseren. Ook vandaag zijn er op verschillende plekken protesten gehouden waar honderden mensen op afkwamen.

"De beweging wordt alleen maar groter en steeds meer mensen uit verschillende lagen van de samenleving steunen ons", ziet student Raiyan. De komende dagen staan er elke dag nieuwe protesten gepland, zegt hij.