Verkooppunten van flesjes en blikjes willen geen verplichting tot inname
Charlotte Klein
redacteur Economie
Verkopers van flesjes en blikjes drinken, zoals bioscopen, kiosken en pretparken, willen niet dat zij verplicht worden om de verpakkingen weer in te nemen. Dat blijkt uit een rondvraag van de NOS. De vraag is of de wettelijke inzamelingsdoelen gehaald zullen worden als de verplichting er niet komt.
Sinds de invoering van statiegeld op flesjes (in 2021) en vooral blikjes (in 2023) is er veel te doen over het lage aantal extra innamepunten dat erbij is gekomen. Volgens een adviserend onderzoeksbureau hadden er voor een goedwerkend inzamelingssysteem ongeveer 8000 punten bij moeten komen waar mensen statiegeld terugkrijgen. Volgens cijfers van Verpact, de organisatie achter het statiegeldsysteem, staat de teller op zo'n 800 extra.
Het inzamelingspercentage voor flesjes bleef vorig jaar steken op 68 procent, ver onder de wettelijke doelstelling van 90 procent. Bij blikjes moet die 90 procent volgend jaar gehaald worden. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) is daarom zeer kritisch en dreigt met dwangsommen voor drankproducenten. Later dit jaar evalueert het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de statiegeldwet.
Rotzooi op straat
Het inzamelpercentage wordt onder meer niet gehaald doordat er te weinig innamepunten zijn die statiegeld uitbetalen, zo luidt de kritiek. Mensen kopen op een tankstation of in een pretpark een flesje en moeten dat vervolgens de rest van de dag bij zich houden om het later naar een innamepunt te brengen.
Veel mensen doen dat niet, waardoor vooral in de grote steden verpakkingen in prullenbakken terechtkomen. Die vuilnisbakken worden nogal eens opengemaakt door mensen die op zoek zijn naar statiegeldverpakkingen, met rotzooi op straat tot gevolg.
Een innameplicht zou helpen, stellen voorstanders van zo'n verplichting, zoals reinigingsdiensten, gemeenten en milieuorganisaties. Zij wijzen naar Duitsland als voorbeeld, waar er wel een verplichting geldt. Uit een eerder verzoek van de NOS op basis van de Wet open overheid (Woo) bleek dat er op het ministerie wel is gesproken over een innameplicht, maar uit die documenten werd niet duidelijk waarom daar niet voor gekozen is.
De meeste verkopers van flesjes en blikjes vinden dat er meer innamepunten moeten komen, maar hebben allemaal een eigen reden waarom dat niet bij hen kan.
Zo vinden bioscopen uitbetalende innamepunten niet handig, omdat er piekdrukte is na een film en er lange wachttijden en opstoppingen kunnen ontstaan. Bij de HEMA zijn flesjes en blikjes volgens een woordvoerder maar een klein deel van het assortiment, daarom richt de keten zich op inzameling van vaker verkochte producten zoals textiel en batterijen.
Action wijst naar de supermarkt als inleverpunt, "omdat consumenten dat gewend zijn". Ook bouwmarktketen GAMMA/Karwei pleit voor drukke plekken waar consumenten vaak langskomen als innamepunt, en schaart de eigen locaties daar niet onder.
Tankstations zeggen dat drankjes vooral in de auto worden opgedronken: "We vermoeden dat retourneren dus niet bij ons plaatsvindt." Tankstations langs de snelweg zijn overigens al wel verplicht om statiegeldverpakkingen in te nemen. De brancheclub zegt niet bij te houden bij hoeveel tankstations dit nu al kan.
Voor treinreizigers staan op vijf grote NS-stations meerdere inleverapparaten. Maar volgens de NS is de consument onderweg nog niet gewend aan het inleveren van de verpakkingen en hebben meer innamepunten daarom geen zin.
De branchevereniging van pretparken - waar bezoekers nu soms statiegeld terug kunnen krijgen bij de kassa - is geen voorstander van verplichte innamepunten. Net als MKB-Nederland, dat pleit voor een kostendekkende vergoeding voor ondernemers: "Het zou ideaal zijn ondernemers vrijwillig de optie te bieden inzamelpunt te worden".
Standpunt supermarkten onduidelijk
De branchevereniging van supermarkten - een belangrijke speler omdat supermarkten flesjes en blikjes produceren, verkopen en inzamelen - reageert niet inhoudelijk op vragen van de NOS en verwijst naar Verpact. De organisatie achter het statiegeldsysteem, waarin ook de verkopers van flesjes en blikjes stevig vertegenwoordigd zijn, wil niet zeggen of het voor- of tegenstander is van een verplichting: "Dat is echt aan de wetgever".
Verpact laat wel weten dat het onderzoekt waar veel 'inleverpotentie' is. Het kijkt bijvoorbeeld naar scholen, autowasstraten en ziekenhuizen, maar minder naar de eerdergenoemde winkelketens. Na de evaluatie van het ministerie later dit jaar zal duidelijk worden of er toch een plicht komt voor verkopers om drankverpakkingen weer in te nemen.
