Nederlanders lieten afgelopen jaren 374 miljoen aan statiegeld liggen
Nederlanders hebben de afgelopen drie jaar voor 374 miljoen euro aan statiegeld laten liggen door flesjes en blikjes niet in te leveren. Dat blijkt uit cijfers van Verpact, de organisatie die namens de drankenproducenten verantwoordelijk is voor de inzameling van statiegeldverpakkingen. Gevolg is dat consumenten nu meebetalen aan deze inzameling, terwijl dit eigenlijk voor rekening zou moeten komen van producenten.
Producenten voldoen bij lange na niet aan het wettelijk vereiste inzamelpercentage van 90 procent, zo blijkt uit de cijfers die Verpact vandaag heeft gepubliceerd. Vorig jaar is naar schatting 71 procent van alle plastic flessen ingezameld, iets meer dan de 68 procent van 2022.
Bij blikjes lag het inzamelpercentage nog veel lager. Sinds de invoering van statiegeld op blik, vorig jaar april, werd gemiddeld de helft van de blikjes weer ingeleverd. Volgens Verpact zit er wel een stijgende lijn in: in het laatste kwartaal van 2023 lag het op zo'n 65 procent. Over 2024 moet wettelijk 90 procent van de blikjes zijn ingeleverd.
'Rekening bij consumenten'
De achterblijvende inzameling heeft tot gevolg dat veel statiegeld niet terugkomt bij de consumenten die de flesjes en blikjes kopen. Dat geld gebruikt Verpact voor de "optimalisering en uitbreiding van het statiegeldsysteem."
De producenten van drankverpakkingen hoeven dat bedrag dus niet zelf in het inzamelsysteem te investeren. Hun financiële bijdrage werd per 2023 nog verlaagd met 11 procent voor grote plastic flessen en 13 procent voor kleine plastic flesjes.
En dat is krom, zegt Suze Govers van de Fair Resource Foundation, tot voor kort Recycling Netwerk Benelux geheten. Want producenten profiteren nu van hun eigen falen en consumenten betalen de rekening.
"De overheid heeft bepaald dat producenten verantwoordelijk zijn voor het opzetten van een statiegeldsysteem. Nu zie je dat zij dat zo slecht hebben opgezet, dat er heel weinig flesjes en blikjes terugkomen. Ze zetten vele miljoenen van consumenten in om het systeem te verbeteren. Dat is helemaal niet de bedoeling."
Flink investeren
Het ministerie van Infrastructuur zegt in een reactie het "ontzettend jammer" te vinden als consumenten hun statiegeld niet innen. "Het is aan consumenten om hun geld terug te claimen en aan de sector om ervoor te zorgen dat dat laagdrempelig kan."
Volgens het ministerie is er voor de producenten wel degelijk een prikkel om de inzameldoelstelling te halen, omdat hen anders een boete boven het hoofd hangt van de Inspectie Leefomgeving en Transport. De vandaag bekendgemaakte percentages laten zien dat Verpact "echt aan de bak moet en flink moet investeren om de cijfers verder omhoog te krijgen", aldus het ministerie.
Gedragsverandering
Govers van de Fair Source Foundation noemt het "problematisch" dat de inzameling van plastic flessen vorig jaar is blijven steken op 71 procent. Maar volgens Verpact-directeur Hester Klein Lankhorst kan het niet sneller.
"Gedragsverandering kost tijd", zegt ze in het NOS Radio 1-Journaal. "Andere landen, zoals Denemarken en Noorwegen, deden er zes tot acht jaar over. Veel sneller dan dit gaat het gewoon niet."
Daar is Govers het niet mee eens. "In andere landen lukt het wel. Litouwen heeft er bijvoorbeeld anderhalf jaar over gedaan om tot een inzameling van 90 procent te komen."
Niet op kosten jagen
"Producenten hadden van het begin af aan moeten zorgen voor een veel beter statiegeldsysteem. Op elk verkooppunt moet je je flesje of blikje kunnen inleveren en je statiegeld kunnen terugkrijgen. Dat is in bijna alle andere statiegeldlanden het geval. Op die manier komt er veel meer terug."
Dat ziet Klein Lankhorst niet zitten. "Ik vind dat echt te ver gaan. We willen de middenstand niet op kosten jagen."
