Vergeten olympische sport: hinderniszwemmers ploeteren in 1900 over boten in de Seine
Op de Olympische Spelen in Parijs zullen er liefst 32 sporten te zien zijn. Er komen regelmatig nieuwe sporten bij, maar er is ook een aantal sporten uit het collectieve olympische geheugen verdwenen. In aanloop naar de komende editie is er daarom elke week aandacht voor een vergeten olympische sport. Deze week: het hinderniszwemmen.
Zo op het eerste gezicht lijkt het Pieter van den Hoogenbandstadion het decor van een doodgewone zwemwedstrijd. Op de startblokken slaan de zwemmers nog even hard op hun bovenbenen, die gehuld zijn in moderne racepakken. Ze wachten op het 'take your marks' en duiken een fractie van een seconde na het startschot het 50-meterbad in.
Wie iets beter naar het wateroppervlak kijkt, ontwaart daar een drietal hekjes over de volledige breedte van het bad. Vlak voor ieder hekje gaan de zwemmers kopje-onder, om aan de andere kant weer boven te komen. Hinderniszwemmen is een van de onderdelen tijdens de Orange Cup, een internationale competitie tussen reddingsbrigades van over de hele wereld.
200 meter door de Seine
Toen het hinderniszwemmen in 1900 deel uitmaakte van de Olympische Spelen in Parijs, waren de speciaal geprepareerde hekjes nog niet uitgevonden. De strijders, die 200 meter door de Seine zwommen, kregen te maken met een paal, die zij moesten beklimmen. Vervolgens wachtten hen twee rijen met boten. Bij de eerste rij moesten de zwemmers eroverheen, bij de tweede rij er onderdoor.
De twaalf deelnemers - afkomstig uit vijf landen - waren uitstekend getraind en echte topsporters. Winnaar Fred Lane was een Australische zwemgigant, die ook zónder hindernissen olympisch goud won in het zwembad en als eerste wereldrecordhouder op de 200 meter vrij de boeken in is gegaan.
De sport is steeds strikter geworden, om bijvoorbeeld ook wereldrecords mogelijk te maken.
In Eindhoven loodst de speaker het publiek enthousiast door de race. Bij iedere tussentijd schroeft hij het volume wat op, de opwinding is hoorbaar in zijn stem. Scheidsrechter Bob Dekkers houdt de deelnemers vanaf de badrand nauwlettend in de gaten. "Ze moeten vóór iedere hindernis een keer boven water komen. En ze mogen niet over de hindernis heen zwemmen. Dat is waar ik op let."
Dekkers weet dat het hinderniszwemmen anno 2024 aan veel regels is gebonden. "Er is geprobeerd om de sport objectief te maken. De afmetingen van de hindernissen zijn tot op de centimeter precies bepaald. Het is steeds strikter geworden, om bijvoorbeeld ook wereldrecords mogelijk te maken."
Elke keer opnieuw aanzetten
De deelnemers bij het hinderniszwemmen zijn gefocust op snelle tijden, zoals ook een reguliere 200 meter-zwemmer dat doet. De obstakels in het water vragen echter wel om specifieke training. "Iedereen weet hoeveel slagen hij moet maken, voordat hij naar beneden gaat", legt Nico Laumen uit. Hij was 17 jaar lang actief als bondscoach.
"En iedereen heeft ook een eigen methode om onder het hekje door te gaan. De hoek kan per zwemmer anders zijn. Sommigen maken in een ondiep bad ook gebruik van de bodem om af te zetten." De steeds weer terugkerende duik maakt de 200 meter extra zwaar. "Het is eigenlijk een soort interval. Je moet steeds weer vanuit stilstand opnieuw aanzetten."
Aan de tribunes van het zwemstadion is een grote banner gehangen met het logo van de Orange Cup. Een logo dat verwijst naar de Nederlandse Reddingsbrigade. Want het olympisch optreden was weliswaar eenmalig, de lifeguards hebben het hinderniszwemmen omarmd als een competitieve manier om ook in de wintermaanden fit te blijven. "Het is als training begonnen", vertelt scheidsrechter Dekkers. "Totdat er op een gegeven moment ook Europese en wereldkampioenschappen zijn ontstaan."
Bij de Orange Cup is de hoop dat volgend jaar ook wereldkampioen Australië aan de start verschijnt in Eindhoven. 'Down under' zijn reddingszwemmers grote helden, weet oud-bondscoach Laumen. "Daar zijn het sporticonen. Ze zijn met hun foto's verzamelplaatjes op de pakken cornflakes. Wat bij ons de voetballers zijn, zijn daar de lifesavers."
Demonstratiesport op Spelen 2032?
Het is niet toevallig dat het WK volgend jaar in Brisbane wordt gehouden en dat lifesaving in 2032 mogelijk een demonstratiesport is tijdens de Olympische Spelen. Het evenement wordt dat jaar in de Australische stad gehouden.
Maar, voorspelt Wim de Klerk van Reddingsbrigade Nederland, dan zal de keuze waarschijnlijk niet op hinderniszwemmen vallen. "Een aantal mensen vindt dit onderdeel minder spectaculair." Volgens De Klerk maken de sprintdisciplines meer kans.
"De snelste actie is dat de deelnemers met vliezen in het water duiken, 50 meter vrije slag zwemmen, aan de overkant een pop opduiken en mee terug vervoeren. Dat doen ze dan in 30 tot 40 seconden. Ik denk dat we dat onderdeel gaan terugzien op de Spelen in Brisbane. En dat ze nog een discipline op het strand gaan doen."
