Schietterrein of nieuwbouwwijk? Uitbreiding Defensie botst met andere plannen

De uitbreidingsplannen van het ministerie van Defensie botsen met plannen voor nieuwe woonwijken en natuur. Dat stelt de Commissie voor de Milieueffectrapportage (mer) in een advies aan het kabinet.

Het ministerie heeft nieuwe gebieden nodig voor bijvoorbeeld munitie-opslag en om te kunnen oefenen, kondigde het begin dit jaar aan. Het is de vraag of alle ambities kunnen worden waargemaakt, aangezien de komende decennia ook veel ruimte nodig is voor bijvoorbeeld nieuwe woonwijken, duurzame energie en wateropslag.

"De plannen botsen met veel elementen", zegt mer-voorzitter Hans Mommaas. "Nederland is een drukbevolkt deltaland waar alle ruimte is bezet. Dus iets erin betekent iets eruit." Hij vindt het heel begrijpelijk dat Defensie wil uitbreiden, onder andere gezien de oorlog in Oekraïne, maar de beperkte ruimte in Nederland maakt het lastig.

"Iedereen snapt dat je geen laagvliegroutes boven steden als Rotterdam of Groningen moet inplannen", zegt Mommaas. "Maar in de afweging waar dan wel moet je de gevolgen voor het milieu en leefomgeving nadrukkelijker meewegen. Dat is onze boodschap."

Vaker laagvliegen

Als voorbeeld van een uitbreidingsplan dat zal botsen met andere plannen noemt Mommaas de wens van Defensie om vaker laag te gaan vliegen met helikopters en drones. Dat kan leiden tot geluidoverlast voor woonwijken. "Dan is het de vraag: wat gaan we dan met die woningen doen? Gaan we die isoleren of gaan we zelfs woonwijken verplaatsen?"

Ook plannen voor de Nederlandse natuur botsen met de Defensieplannen. "Vliegbasis De Peel moet weer gereactiveerd worden", zegt de voorzitter. "Bij De Peel speelt verdroging en er zijn grootse plannen dat natuurgebied te vernatten. Hoe gaat zo'n reactivering van dat vliegveld daar invloed op uitoefenen?"

Schietterreinen

In december werd het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie bekendgemaakt. Defensie wil het aantal terreinen en activiteiten uitbreiden. Het gaat bijvoorbeeld om oefeningen met helikopters en explosieven, trainingen in bewoond gebied, munitieopslag, schietterreinen en meer vliegoefeningen boven zee vanuit de vliegbasis Leeuwarden.

Dat plan leverde veel reacties op: van zorgen over geluidsoverlast tot ideeën om defensieterreinen ook te gebruiken voor zonnepanelen. In maart bleek dat 2200 mensen hadden gereageerd op verschillende (digitale) inspraakmogelijkheden van het ministerie van Defensie.

"Mensen kunnen begrijpen dat onze jachtvliegers meer uren moeten maken. Maar wie in Noord-Nederland woont zegt: doe dat dan in het zuiden, en andersom", zei demissionair staatssecretaris Van der Maat van Defensie begin dit jaar.

Defensie wil een kazerne bouwen op de grond van deze boerin uit Zeewolde. "Ik denk dat niemand tegen Defensie is", vertelde ze vorige maand tegen Nieuwsuur. "Maar de belangen van Defensie moeten niet heilig worden verklaard."

De uitbreiding van Defensie is essentieel, zei Elanor Boekholt-O'Sullivan, luitenant-generaal bij de luchtmacht tegen Nieuwsuur. "De ruimte die we hebben gevraagd, is de minimale ruimte die we nodig hebben. Als we nu onderdeel worden van een conflict zijn onze eenheden potentieel onvoldoende getraind om te kunnen doen wat ze moeten doen. Dat lijkt me vrij wezenlijk."

Het komt volgens Mommaas allemaal aan "op de kwaliteit van de besluitvorming". Een onderdeel van het mer-advies luidt dan ook om hier de tijd voor te nemen en duidelijk te blijven communiceren met onder meer de inwoners van de gebieden.