China, Japan en Zuid-Korea na jaren weer om tafel: 'Herstart én nieuw begin'
Groeiende spanningen en tegenvallende economische groei hebben China, Japan en Zuid-Korea weer naar de onderhandelingstafel gebracht. De drie landen spraken vandaag over een vrijhandelsovereenkomst, waarmee meer dan 20 procent van de wereldeconomie gemoeid is.
"Het is zowel een herstart als een nieuw begin", zo kondigde de Chinese premier Li Qiang lovend aan. Een grote doorbraak blijft vooralsnog uit.
Li ontmoette de Japanse premier Fumio Kishida en de Zuid-Koreaanse president Suk-yeol Yoon in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul. De trilaterale top kwam voor het eerst bijeen in 2008, maar dat overleg stopte in 2019. Intussen is er veel gebeurd: de coronacrisis, de invasie in Oekraïne, groeiende spanningen rond Taiwan en escalerende handelsconflicten tussen de Verenigde Staten en China.
Economische afhankelijkheid
Het grootste onderwerp tijdens de ontmoeting vandaag was de economie. China is de grootste handelspartner van zowel Japan als Zuid-Korea, goed voor ongeveer 20 procent van de totale handel van elk land. Andersom zijn Japan en Zuid-Korea de derde en vierde grootste handelspartners van China.
De landen zijn niet in staat om de economische banden met elkaar te verbreken. China is de tweede economie van de wereld, maar kampt met een instabiele vastgoedsector en een kelderende aandelenmarkt. De Japanse economie kromp zodanig dat het dit jaar in grootte werd ingehaald door Duitsland. Ook de Zuid-Koreaanse groeicijfers vallen al jaren tegen.
Verder kampen de landen met een krimpende bevolking. In 2021 kreeg de gemiddelde Japanse vrouw 1,4 kinderen. Dat cijfer lag in 2023 in China op 1,5, terwijl het in Zuid-Korea kelderde naar 0,81, het laagste ter wereld. Met een groeiende groep ouderen en steeds minder werkenden, is het de vraag of economische groei op de lange termijn haalbaar is.
Weinig concreets
De gezamenlijke verklaring van de drie leiders legt de nadruk hierop. Volksgezondheid en vergrijzing staan hoog op de agenda. Samen met handel, duurzame ontwikkeling en klimaatverandering zijn onderwerpen waarin samenwerking essentieel is.
Toch zijn concrete afspraken tot nu toe uitgebleven. De leiders verklaarden slechts dat de top vaker gehouden moet worden en kondigden Japan aan als de volgende gastheer.
Het gebrek aan een overeenkomst is het gevolg van enkele hoofdpijndossiers, met als belangrijkste de Chinese toegang tot geavanceerde computerchiptechnologie. Japan maakt productiemachines waarvan de VS de verkoop aan banden wil leggen. Japan heeft aangegeven hieraan mee te werken. China zegt dat de landen daarmee de eerlijke concurrentie en de vrije markt ondermijnen.
Militaire spanningen in de regio
De relatie tussen de VS met bondgenoten Japan en Zuid-Korea baart China zorgen. Vorig jaar kwamen Kishida en Yoon samen in Camp David, in de VS, om met president Biden de groeiende assertiviteit van China in de Zuid- en Oost-Chinese Zee te bespreken: dat zijn belangrijke vaarroutes voor de internationale handel.
De ontmoeting leverde afspraken op over het versterken van de verdediging tegen ballistische raketten met oog op het groeiende aantal rakettesten van Noord-Korea en meerjarenplannen voor het houden van gezamenlijke militaire oefeningen. In beide landen zijn tienduizenden Amerikaanse troepen gestationeerd.
Om dit te realiseren is samenwerking tussen Japan en Zuid-Korea nodig, een relatie die niet vanzelfsprekend is. Regelmatig beschuldigen politici aan beide kanten elkaar van provocatie, voornamelijk over verschillende interpretaties van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. In 2019 escaleerde deze discussie zelfs tot handelsbeperkingen, die pas vorig jaar zijn opgeheven.
Straat van Taiwan
De onderlinge banden tussen Japan en Zuid-Korea worden sinds kort weer aangehaald. Op 6 juni staat de eerste gezamenlijke kustwachtoefening met de VS op de agenda. China beschouwt dit als een zorgwekkende ontwikkeling en ziet het liefst de Amerikanen vertrekken uit de regio.
Alhoewel deze spanningen niet openlijk ter discussie staan tijdens de top, zijn ze wel merkbaar. Zo reageerde Kishida gisteren op de grootschalige militaire oefeningen van China rond Taiwan en hij zei direct tegen Li dat "vrede en stabiliteit in de Straat van Taiwan van het grootste belang zijn voor de internationale samenleving".
Om de onderhandelingen toch in beweging te houden verklaarden de drie leiders dat ze "een internationale orde gebaseerd op de rechtsstaat en het internationaal recht" willen handhaven. Voor defensie zijn uiteindelijk geen concrete afspraken gemaakt. Al lijkt de top wel een groot resultaat te hebben: voor het eerst in vijf jaar zijn de diplomatieke kanalen tussen de drie landen weer geopend.
