EU werkt aan verbod op doorvoer van Russisch vloeibaar gas

• Guus Boeren

  redacteur Brussel

De lidstaten van de Europese Unie onderhandelen over een nieuw sanctiepakket tegen Rusland. De belangrijkste maatregel is gericht tegen de overslag van Russisch vloeibaar gas (lng). De doorvoer van dit gas via Europa naar derde landen moet verboden worden. Net als bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe lng-projecten in Rusland.

Het aanpakken van Russisch vloeibaar gas moet de volgende zet van de EU worden om de Russische inkomsten uit fossiele brandstoffen af te knijpen. Na de Russische invasie van Oekraïne daalde vanwege alle sancties de import van Russisch gas dat via pijpleidingen in Europa arriveert. Maar de import van vloeibaar gas uit Rusland nam juist toe.

Vorig jaar importeerde Europa hiervan iets meer dan 23 miljard kubieke meter volgens berekeningen van het Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA). Dat is een stijging van 20 procent ten opzichte van het jaar voor de invasie.

Het overgrote deel van dit gas was voor eigen gebruik, maar ongeveer een kwart werd via Europese havens doorgevoerd naar landen buiten de EU met name China en India. De nieuwe sancties moeten deze overslag stoppen.

Volgens Moniek de Jong, energie-expert van de Universiteit Gent, zal deze maatregel de export van lng voor Rusland vooral moeilijker maken. "Als wij stoppen met onze faciliterende rol is het niet zo dat dat gas niet meer in Azië aankomt. Het zal gewoon duurder worden en er zal minder geleverd kunnen worden."

Vanuit het poolgebied vervoeren de Russen het lng met speciale ijsbrekers naar Europese havens. Daar wordt het gas overgezet op andere lng-tankers die de rest van de route naar Azië volbrengen. Maar Rusland heeft de beschikking over een beperkt aantal ijsbrekers. De Europese sancties dwingen deze schaarse ijsbrekers om de gehele reis af te leggen, wat extra transportkosten en meer tijd vergt.

De Belgische haven van Zeebrugge is een van de drie grote Europese havens waar de overslag van Russisch lng plaatsvindt. Ongeveer de helft van het lng dat hier aankomt, wordt weer doorgevoerd.

De uitbater van de lng-terminal van Zeebrugge, Fluxys, vreest voor mogelijke schadeclaims. "Men heeft nog niet goed de impact bekeken. Zowel financieel als juridisch. Kunnen we bijvoorbeeld de doorvoer naar buiten Europa juridisch isoleren? Wat zal de reactie van Rusland zijn? Dat weten we niet", vertelt Andries Gryffroy, voorzitter van de raad van bestuur van Fluxys.

Volgens de Belgische minister Van der Straeten van Energie, die het verbod op doorvoer heeft bedacht, is van die onzekerheid geen sprake. "Een sanctie kan gedefinieerd worden op de juridisch correcte manier." Volgens haar zijn beheerders als Fluxys door sancties niet meer gebonden aan Russische contracten en kunnen ze daardoor op zoek naar alternatieve leveranciers om de vrijgekomen ruimte op te vangen.

Sommige landen willen nog strengere maatregelen. Duitsland pleit bijvoorbeeld voor een totaalverbod op al het Russische lng. Het voorstel dat nu op tafel ligt is dus een compromis. "Voor een totaalverbod is momenteel gewoon niet genoeg steun. Er zijn landen die te afhankelijk zijn van Russisch gas om dat door te duwen. Het huidige voorstel is de meest haalbare stap voor de EU om toch de gasinkomsten van Rusland te raken", aldus De Jong.

Uiteindelijk is het stopzetten van de doorvoer van Russisch lng volgens de Belgische minister slechts een tussenstap. "Wij hebben met de Europese lidstaten afgesproken dat we tegen 2027 de import van Russische fossiele brandstoffen willen uitfaseren."