Ook uit groter onderzoek blijkt: rijksten betalen relatief minder belasting

Rijk zijn wordt in Nederland structureel beloond. De ongeveer 140.000 rijkste inwoners, ongeveer 1 procent van alle werkenden in het land, betalen relatief minder belasting dan anderen. Dat blijkt uit een nieuwe studie van het Centraal Planbureau (CPB).

Twee jaar geleden concludeerde het CPB ook al dat de sterkste schouders niet de zwaarste lasten dragen. Dat ging toen om een studie naar inkomens en belastingen uit 2016. Om zeker te weten dat dit ene jaar geen toevalstreffer was, keek het CPB op verzoek van meerdere ministeries of de allerrijksten ook over een langere periode voordeliger uit waren met belastingen.

En dat is zo. Uit onderzoek naar de situatie van 2011 tot en met 2019 ziet het CPB dat er gemiddeld iets meer belasting wordt betaald dan in 2016, maar dat de belastingdruk voor de groep met de grootste portemonnee het laagst blijft.

Winsten

Dat komt vooral omdat de allerrijksten hun inkomen verkrijgen uit de winsten van de bedrijven waar zij directeur en grootaandeelhouder van zijn. En hoewel die winst het ene jaar hoger of lager kan zijn, blijkt dat de kleine groep grootverdieners over een langere periode relatief veel minder belasting en sociale premies betaalt.

Wat hierin meespeelt, is dat de economie in het vorige decennium behoorlijk floreerde. Vanaf 2015 liepen de bedrijfswinsten alleen maar op, en daarmee ook de winstuitkeringen aan de eigenaren.

In de economische groei tussen 2011 en 2019 ziet het CPB dat van alle werkenden de hoogste inkomensgroepen veruit het sterkst profiteren. Waar de reële inkomens van 99 procent van de werkenden met 4 tot 8 procent stegen, ging die bij de rijkste 1 procent met ruim 70 procent omhoog.

1400 allerrijksten

De aller-allerrijksten (0,01 procent, zo'n 1400 mensen) betaalden zo'n 28 procent belasting, berekende het Centraal Planbureau. Voor werkenden met een gemiddeld salaris slokken belastingen bijna 40 procent van het salaris op.

De rijksten hebben vooral inkomsten uit een onderneming. Over de winst wordt vennootschapsbelasting betaald. Alleen als ze die uitkeren wordt er dividendbelasting betaald, maar in de praktijk laten veel rijken hun winsten in de onderneming zitten.

Dat de winst daar blijft, is niet per definitie erg, zegt CPB-onderzoeker Arjan Lejour. "Het geld kan worden gebruikt als buffer of investeringen. Maar er is ook een deel dat met het deel van de winst dat niet nodig is gaat beleggen. Privé betaal je hier belasting over in box 3. Maar een bedrijf hoeft dit niet."

Maatregelen

Rijke ondernemers kunnen er voor kiezen de winst langer in hun bedrijf vast te houden, om dan in één keer een groot bedrag over te laten maken voor relatief minder belastingafdracht. Om de scheve verhoudingen tegen te gaan zijn er de afgelopen jaren al wel enkele maatregelen ingevoerd.

Zo moet er sinds dit jaar meer belasting worden betaald over winstuitkeringen. Het CPB oppert om een groter deel van de winstbelastingen direct te heffen, om te voorkomen dat eigenaren de winst in hun bedrijven oppotten. "Maar dit kan wel gevolgen hebben voor het vestigingsklimaat in Nederland", stelt Lejour.