Zijn de gevechten bij Charkiv het begin van het Russische lenteoffensief?

• Julian Buijzen

  redacteur Buitenland

De Russen lijken in een weekend vechten in de regio-Charkiv verschillende dorpen te hebben veroverd, kilometers terreinwinst te hebben geboekt en gaten in de Oekraïense verdediging te hebben geschoten. Het is lang geleden dat Rusland in een paar dagen zo'n grote winst boekte.

Vrijdag verschenen de eerste berichten dat Rusland een nieuw grondoffensief in de regio Charkiv was begonnen. Het is voor het eerst sinds het najaar van 2022 dat Russische troepen voor een offensief de grens met Oekraïne overstaken.

Het Oekraïense leger zei voorbereid te zijn op een aanval maar lijkt vooralsnog moeite te hebben met verdedigen. Is dit het begin van het verwachte Russische voorjaarsoffensief of test Rusland de Oekraïense verdediging?

Provincie Charkiv

In de buurt van Charkiv boeken de Russen in twee richtingen terreinwinst. Volgens de Amerikaanse denktank The Institute for the Study of War proberen ze het grensstadje Vovtsjansk te omcirkelen. Daarbij hebben ze volgens video's op Telegram de buitenwijken van de stad bereikt.

In de richting van de stad Charkiv hebben de Russen verschillende dorpen veroverd. Uit verschillende berichten op Telegram blijkt dat ze het dorpje Hlyboke hebben ingenomen, zo'n 5 kilometer van de grens en zo'n 25 kilometer van Charkiv.

Het is lang geleden dat Rusland in een paar dagen tijd zo'n groot gebied veroverde:

In hoeverre de Oekraïners de aanval weten af te slaan, is onduidelijk. De legerleiding spreekt op sociale media van een complexe situatie rond Charkiv. "De vijand boekt tactische successen. Reserves zijn ingezet om de situatie te stabiliseren."

President Zelensky spreekt in zijn dagelijkse videoboodschap van "hevige gevechten" in het oosten en noordoosten van Oekraïne. Oekraïense militairen proberen volgens hem een Russisch grondoffensief tegen te houden maar zijn flink in de minderheid.

Een Oekraïense commandant is kritisch. Op Facebook schrijft hij dat de Oekraïense verdediging niet op orde is. "De eerste lijn van verdedigingslinie en mijnenvelden bestond gewoon niet", zegt Denys Jaroslavsky. "De vijand is de grens overgestoken zonder tegenstand. Dat had niet gemogen."

Ook zware gevechten in regio Donetsk

Ook langs andere delen van het front hebben de Russen dit weekend de aanvallen opgevoerd. Volgens Oleksandr Syrsky, opperbevelhebber van het Oekraïense leger, wordt vooral zwaar gevochten op verschillende plaatsen in de regio Donetsk, maar weet Oekraïne de Russen daar vooralsnog tegen te houden.

Het is al langer de wens van Rusland om de hele regio te veroveren. Ondanks zware gevechten is het front de afgelopen weken nauwelijks veranderd.

Vergeleken met vorige week hebben de Russen rond Tsjasiv Jar en Avdiivka nauwelijks terrein veroverd:

Rusland ziet kans nu Oekraïne kwetsbaar is. Vanuit de Verenigde Staten zijn nieuwe wapens en munitie onderweg, maar die hebben grote delen van het front nog niet bereikt. Ook is Oekraïne hard op zoek naar nieuwe rekruten, daarbij worden mogelijk ook gevangenen ingezet.

Lenteoffensief?

Al langer wordt gewaarschuwd voor een Russisch lenteoffensief, maar zover is het nog niet, zeggen analisten.

"We kijken mogelijk naar de inleidende fase", zegt oud-Commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif. "Rusland dwingt het Oekraïense leger om een keuze te maken waar ze hun versterkingen naartoe sturen. Als het echte offensief begint, wil Rusland zoveel mogelijk Oekraïense reserves hebben vastgezet."

Andere militair deskundigen sluiten zich hierbij aan. "Een grondoffensief begint niet per definitie met een grote knal. Het is geen D-Day", zegt defensiespecialist Peter Wijninga van HCSS. "In een eerste fase wordt afgetast. Waar zitten de zwakke plekken? Als zich vervolgens een kans voordoet, zouden de Russen kunnen proberen daar door de Oekraïense linies te breken."

Maar ook dan is het de vraag wat Rusland kan bereiken, zegt Frans Osinga, bijzonder hoogleraar oorlogsstudies aan de Universiteit van Leiden. "Vergeleken met het begin van de oorlog zijn de Russische troepen minder goed getraind. Rusland lijkt de afgelopen tijd niet meer in staat te zijn om grootschalige aanvallen op te zetten waarin meerdere brigades goed samenwerken."

Moeilijke maanden

Oekraïne waarschuwde de bevolking eerder al dat mei en juni moeilijk worden. Tot de Amerikaanse wapens het front bereiken, heeft Rusland immers veel meer wapens en mankracht.

Het is afwachten wat het grote doel van Rusland zal worden. Veel analisten denken dat dit niet de stad Charkiv is. De tweede stad van Oekraïne is goed verdedigd en de Russen hebben niet voldoende capaciteit om de stad in te nemen.